یکی شرکت‌های دیجیتال یکی از اصلی‌ترین راه‌هایی هستند که به‌ویژه در دو دهه اخیر به اشتغالزایی کمک کرده‌اند. شرکت‌های دیجیتال هم کسب‌وکارهای جدیدی ایجاد کرده‌اند و هم بستری را برای دیگر کسب‌وکارها فراهم کرده‌اند تا از طریق آنها شروع یا توسعه پیدا کنند.
آمارها نشان می دهد که در سال 1402 نرخ بیکاری به کمترین میزان خود از سال 1357 تاکنون رسیده است. آماری که پس از فراز و نشیب های گاه و بی گاه در سال های مختلف، از سال 2015 به طور پیوسته در حال کاهش بوده است.
رشد اکوسیستم استارتاپی و کاهش نرخ بیکاری
نرخ بیکاری ارتباط مستقیمی با وضعیت کلی اقتصادی در سال های مختلف ندارد. به عنوان مثال، نرخ بیکاری در سال های 1380 و 1381 که شرایط اقتصادی نسبتاً مساعد بود یا در سال 1395 که تورم کاهش یافت و رشد اقتصادی بهبود یافت، افزایش یافت. بنابراین می‌توان گفت که کاهش مستمر نرخ بیکاری در هشت سال اخیر بیشتر ناشی از عوامل خارجی است تا عملکرد اقتصادی دولت‌ها. یکی یکی از این عوامل را می توان در رشد اکوسیستم استارتاپی و شرکت های مبتنی بر فناوری و اینترنت از اواخر دهه 80 تا اوایل دهه 90 یافت که محصول آنها از سال 2015 به ثمر نشسته است.
مثلا دیجی کالا به عنوان یکی یکی از اولین و مهم ترین شرکت ها در نوع خود، طبق آمار منتشر شده در گزارش سالانه خود، در طول 17 سال فعالیت خود، 1 میلیون و 298 هزار و 899 شغل ایجاد کرده است! از این تعداد، 12260 نفر در حال حاضر به طور مستقیم در دیجی کالا کار می کنند. DigiCala می گوید 1,256,181 شغل نیز از طریق فروشندگان شریک DigiCala در Marketplace ایجاد شده است. این عدد در 3 ضرب می شود زیرا میانگین مشاغل ایجاد شده توسط هر فروشنده 418 هزار و 727 فروشنده فعال در دیجی کالا است و در واقع بیش از 400 هزار فروشنده نیز از زیرساخت های این پلیس بازار به عنوان شرکت های مستقل استفاده می کنند.
بهره وری بالای کالاهای دیجیتال
در آمار اشتغالزایی در شرکتی مانند دیجی کالا سه نکته به چشم می خورد: اول اینکه هزینه تامین این میزان شغل تنها در سال 1402 حدود 12.5 میلیارد تومان بوده است. اگر این عدد را بر تعداد مشاغل ایجاد شده تقسیم کنیم، هزینه ایجاد هر شغل در واقع حدود 100 میلیون تومان است. این رقم در مقایسه با هزینه های سایر مشاغل، از رانندگی که حداقل نیاز به خرید خودرو دارد تا راه اندازی فروشگاه فیزیکی با هزینه های بالای خرید، رهن، اجاره، دکوراسیون و غیره در مقایسه با آن ها، کارایی بالا را نشان می دهد. مکان های کاری ایجاد کرد.
شاید اولین چیزی که با شنیدن کلمه “کسب و کار” به ذهنتان خطور کند یک فروشگاه است. ایران مال تهران به عنوان بزرگترین مرکز خرید خاورمیانه حدود هزار فروشگاه دارد. اگر به آمار تعداد فروشندگانی که با دیجی کالا کار می کنند نگاه کنیم، سیاست بازاری مانند دیجی کالا مساحتی معادل 418 ایران مال برای فروش کالا ایجاد می کند. این ارقام نشان می دهد که سودآوری یک پلیس بازار از نظر نرخ سرمایه گذاری و اشتغال زایی در مقایسه با مجتمع های تجاری و فروشگاه های فیزیکی چقدر بالاست.
ایجاد مشاغل کالاهای دیجیتال در شهرهای کوچک و روستاها
دومین نکته قابل توجه این آمار این است که تعداد مشاغل ایجاد شده به تهران و شهرهای بزرگ نسبت داده نمی شود. نقشه اشتغال در ایران نشان می دهد که مناطق دور از مرکز و استان های محروم بیشترین نرخ بیکاری را دارند. اکنون پلتفرم های آنلاین در حال ایجاد بستری هستند که راه اندازی کسب و کار و ایجاد شغل را حتی در شهرهای کوچک، روستاها و مناطق دورافتاده و محروم بر اساس بازارها و بسترهای آنلاین ممکن می کند. سال گذشته 2735 نفر به فروشندگان داخلی و محلی دیجی کالا پیوستند. اگر هر فروشنده بومی و محلی فقط برای دو نفر شغل ایجاد کند، با توجه به این زیرساخت تنها برای 5470 شغل در مناطق بومی و محلی ایجاد می شود. با اضافه شدن این تعداد به فروشندگان محلی و محلی، اکنون 9500 فروشنده بومی محلی محصولات خود را از طریق دیجی کالا به فروش می رسانند. در شرایطی که آمار نقشه های اشتغال کشور نشان می دهد که اشتغال زنان در شهرهای کوچک، روستاها و مناطق محروم بسیار کمتر از مردان است، تعداد فروشنده زن (4111 نفر) را با تعداد فروشنده مرد مقایسه کنید. (4988 نفر) و تفاوت اندک نشان می دهد که چنین زیرساخت هایی نه تنها منجر به توزیع جغرافیایی بهتر اشتغال می شود، بلکه بر برابری جنسیتی در اشتغال نیز تأثیر می گذارد.
کارآفرینی سازمانی
سومین نکته جالب در این آمار، تعداد قابل توجه عناوین شغلی است. در واقع شرکت های فناور و نوپا در صورت نیاز عناوین شغلی جدیدی را به بازار کار ایران اضافه می کنند که به نوبه خود منجر به افزایش اشتغال می شود. مثلاً در سال 1402 دیجی کالا بیش از هزار عنوان شغلی در سازمان خود داشت. به این اعداد، کسانی هستند که در قالب فریلنسر یا شرکت های همکار و مشاور با شرکت ها همکاری می کنند.
صرف نظر از راندمان بالای فناوری و شرکت های نوپا در ایجاد اشتغال، توسعه مفهومی جدید می تواند تاثیر مثبت این شرکت ها را بر کاهش نرخ بیکاری نیز افزایش دهد.
در سال های اخیر واژه کارآفرینی جایگاه خود را در ادبیات اقتصادی و تجاری ایران باز کرده است. از بنیانگذاران و بنیانگذاران یک شرکت اغلب به عنوان کارآفرین یاد می شود. با این حال، بسیاری از سازمان‌های پیشگام و در حال توسعه بر مفهوم جدیدی به نام «کارآفرینی سازمانی» برای تقویت فرآیند رشد خود تأکید می‌کنند. کارآفرینی سازمانی در واقع تک تک افراد یک سازمان را وادار می کند تا گام هایی در جهت کارآفرینی بردارد. ایجاد محصولات جدید، حوزه های تجاری جدید، پروژه ها و البته بسترهای B2B توسط کارکنان یک سازمان را باید به عنوان اقدامی در جهت کارآفرینی و افزایش اثربخشی سازمان در زمینه افزایش اشتغال تلقی کرد.
این آمار نشان می‌دهد که شرکت‌های آنلاین، فناوری و استارت‌آپ آزمون کارآفرینی و کاهش نرخ بیکاری را با موفقیت پشت سر گذاشته‌اند و همچنان فرصت‌های بیشتری برای تأثیرگذاری بر اشتغال دارند.