ارزیابی کسب و کارهای کوچک

عصر ایران / مدرسه کار و کسب ؛ دکتر علیرضا داداشی* – ارزیابی کسب و کار کار ساده ای نیست. این کار نیاز به تخصص در حسابداری، اقتصاد، بازاریابی و سایر رشته ها دارد. درکنار اینها، نیاز به دسترسی به اطلاعات مربوط به کسب و کارمانند داده های امور مالی، داده های فروش، و فرآیندهای تولید دارد.

 

1-تعریف ارزیابی کسب و کار

ارزیابی کسب و کار فرآیند تعیین ارزش یک کسب و کار یا سرمایه گذاری است.

این فرآیند پاسخگوی پرسش هایی است از این قسم که: آیا یک کسب و کار سودآور است یا نه؟ نیاز به گسترش دارد یا نه؟ آیا تغییراتی باید در آن ایجاد شود؟ این تغییرات شامل چه چیزهایی باشد؟

ارزیابی کسب و کار همچنین می تواند برای تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری در یک کسب و کار یا فروش آن استفاده شود.

2-چالش های پیش روی ارزیابی کسب و کارها

وقتی تصمیم به اجرای ارزیابی کسب و کار می گیریم، تعدادی چالش وجود دارد که گریزی از آنها نیست. این چالش‌ها بسته به نوع کسب‌وکار موضوع ارزیابی می‌توانند متفاوت باشند، اما عموماً شامل شناسایی و کمی کردن نقاط قوت و ضعف کسب‌وکار، درک پایگاه مشتری و نیازهای آن‌ها و تعیین اینکه چه عواملی برای موفقیت کسب‌وکار مهم‌تر هستند، می‌شوند.

1-2- نقاط قوت و ضعف:

یکی از مهمترین وظایف در ارزیابی کسب و کار، شناخت و درک نقاط قوت و ضعف آن است و سپس کشف این که کدام یک از آنها مهم تر هستند. به عنوان مثال، یک رستوران ممکن است کیفیت غذایی خوبی داشته باشد، اما اگر موقعیت مکانی آن بد باشد، ممکن است موفق نباشد. از سوی دیگر، کسب‌وکاری که کیفیت غذای پایینی دارد اما موقعیت مکانی عالی دارد، ممکن است موفق‌تر از کسب‌وکاری با کیفیت غذای خوب اما موقعیت مکانی ضعیف باشد.

2-2-اندازه گیری:

پس از شناسایی نقاط قوت و ضعف مهم، سنجش و کمی سازی برای اندازه گیری آنها ضروری است. برای این کار روش های مختلفی معرفی شده اند. یکی از  رایج ترین روشها استفاده از نظرسنجی یا پرسشنامه برای سنجش میزان رضایت مشتریان از کیفیت محصول یا خدمات است.

3-2-شناسایی عوامل موفقیت:

هنگامی که نقاط قوت و ضعف مهم یک کسب و کار شناسایی شد، باید مشخص شود که چه عواملی برای موفقیت آن مهم هستند. این را می توان به روش های مختلفی انجام داد، اما یکی از روش های رایج استفاده از تحقیقات بازار برای اندازه گیری میزان عملکرد کسب و کار در مقایسه با مشاغل مشابه است.

4-2-شناسایی اقدام لازم:

حالا باید دید برای بهبود آنها چه کاری می توان انجام داد. به عنوان مثال، تغییراتی در خود کسب و کار، تغییر در استراتژی بازاریابی یا تغییر در نحوه ارائه محصول یا خدمات.

3- انواع ارزیابی کسب و کار

انواع مختلفی از ارزیابی کسب و کار وجود دارد.

1-3-ارزیابی مالی:

رایج ترین نوع ارزیابی، ارزیابی مالی است. این نوع ارزیابی بر اساس صورت‌های مالی کسب‌وکار انجام می شود و نشان می دهد که آیا کسب‌وکار به اندازه‌ای درآمد دارد که ارزش سرمایه‌گذاری را داشته باشد یا خیر.پاسخ ابن سوال با توجه به میزان محصولات یا خدمات خود را بازاریابی می کند.

2-3-ارزیابی پتانسیل کسب و کار:

همچنین می توان کسب و کارها را از نظر پتانسیل ارزیابی کرد. هدف این نوع ارزیابی شناخت پتانسیل رشد کسب و کار است. همچنین می توان از آن برای تعیین اینکه آیا بازار به اندازه کافی برای موفقیت کسب و کار بزرگ است یا خیر، استفاده کرد.

4-ابزارهای ارزیابی کسب و کار:

انواع مختلفی از ابزارهای ارزیابی کسب و کار وجود دارد که می توانند توسط استارتاپ ها و کسب و کارهای کوچک مورد استفاده قرار گیرند.

این ابزارها را می توان به دو دسته کمی و کیفی تقسیم کرد.

ابزارهای کمی بر داده های قابل اندازه گیری مانند معیارهای مالی یا رتبه بندی سهم بازار تمرکز می کنند و ابزارهای کیفی بر عوامل کیفی مانند رضایت مشتری یا بهره وری کارکنان تمرکز می کنند.

برخی از ابزارهای ارزیابی کمی که معمولاً مورد استفاده قرار می گیرند شامل صورت های مالی، تحقیقات بازاریابی و تجزیه و تحلیل سودآوری هستند. صورتهای مالی اطلاعاتی را در مورد وضعیت مالی شرکت از جمله دارایی ها، بدهی ها و ارزش خالص آن ارائه می کند. تحقیقات بازاریابی برای جمع آوری اطلاعات در مورد مشتریان و رقبای یک شرکت از جمله ویژگی های جمعیت شناسی، عادات خرید و رقابت آنها استفاده می شود. تجزیه و تحلیل سودآوری برای تعیین سودآوری شرکت بر اساس صورت سود و زیان و ترازنامه آن استفاده می شود.

5-عواملی که در ارزیابی یک کسب و کار باید در نظر گرفته شوند:

هنگام ارزیابی یک کسب و کار، عوامل مختلفی باید در نظر گرفته شود، از جمله:

-ماموریت و اهداف کسب و کار

-محصولات یا خدمات کسب و کار

-چشم انداز رقابتی کسب و کار

-وضعیت مالی کسب و کار

-ترکیب مدیران

– زیرساخت های کسب و کار

-پتانسیل رشد

 

6-نتیجه گیری:

برای اطلاع از تداوم یا تعطیلی قریب الوقوع فعالیت یک کسب و کار، باید مهم ترین نقاط قوت و ضعف آن را شناسایی، کمی سازی و محاسبه کرده و نهایتاً جهت انتخاب ابزار مناسب اقدام کنیم.

_______________________________

*دکتر علیرضا داداشی
  نویسنده و مدرس مدرسه کار و کسب عصر ایران
– دکترای مدیریت بازاریابی
– مدیر و بنیانگذار گروه «مشاوره، آموزش و تحقیقات بازار خوشه‌چین»
– مشاور کسب و کارهای نوپا، کوچک و متوسط
– پژوهشگر بازار و کسب‌و‌کارها
– نویسنده بیش از ۴۰ مقاله در فروش و بازاریابی
– مولف کتاب: بیست گفتار فروش و بازاریابی- کتاب همراه فروشندگان و بازاریابان
-بازرس اصلی انجمن علمی مدیریت کسب و کار ایران