خوزستان استانی با ثروت طبیعی فراوان و 14.8 درصد از کل تولید ناخالص داخلی کشور است، اما به سختی از ارزش افزوده بالایی برخوردار بوده و با محرومیت های زیادی دست و پنجه نرم می کند. صنعت گردشگری یکی این یکی از راه‌های تغییر این وضعیت است اما مرتضی خاکسار کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری با بیان اینکه برنامه‌ریزی مناسبی برای استفاده از ظرفیت‌های منحصربه‌فرد گردشگری خوزستان صورت نگرفته است.
به گزارش تجارت نیوز، «صومعه باستانی چغازنبیل» نخستین اثر ایرانی ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است. نام دو اثر دیگر از این استان نیز در این فهرست 27 تایی به چشم می خورد: «آب سازه های شوشتر» و «سایت باستانی شوش». خوزستان با تنوع بی نظیر تمدنی، تاریخی، فرهنگی و طبیعی، تمام ظرفیت لازم را برای جذب گردشگران داخلی و خارجی بی شمار دارد. اما آیا «خوزستانگردی» پایه ها و زیرساخت های لازم برای این قابلیت را دارد؟ پاسخ برخی از کارشناسان و فعالان این حوزه منفی است.
با وجود تعداد بالای گردشگران داخلی به ویژه در ایام نوروز، خوزستان فاقد زیرساخت های اولیه مانند هتل و اقامتگاه است. حتی بنادر این استان ساحلی هم گاهی کشتی کافی برای سفرهای آبی ندارند.
سال گذشته محمدحسین ارسطو زاده، مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خوزستان گفته بود که با وجود صنایع سنگین به ویژه در نفت، گاز و پتروشیمی، کمبودهای زیادی در زیرساخت های گردشگری این استان و ظرفیت ها وجود دارد. گردشگری دریایی نیز کمتر است (ایرنا).
در حوزه گردشگری خارجی این استان نیز مانند کل کشور دارای چالش هایی است. چندی پیش عبدالحمید حرمتی، رئیس جامعه هتلداران استان خوزستان از رکود و کاهش ورود گردشگران خارجی به ایران «به دلایلی که برای همگان روشن است» صحبت کرد.
با این وجود مرتضی خاکسار، کارشناس ارشد اقتصاد گردشگری و استاد دانشگاه معتقد است اگر گردشگری خوزستان در سطح استانی و کشوری برنامه ریزی و بودجه بندی شود، می توان حتی در فصول گرم سال نیز مسافران داخلی و خارجی را جذب کرد.
و او می گوید: حتی گرمای سوزان که نوعی محدودیت طبیعی در فصل تابستان است، می تواند به فرصتی برای گسترش گردشگری تبدیل شود. “این روش راهی برای گسترش تورهای شبانه است.”
اما شرایط دقیق گردشگری خوزستان امروز چگونه است و چگونه می توان از ظرفیت های بالقوه آن بهره برد؟ خاکسار به این سوالات پاسخ داده است.
همه چیز برای توسعه گردشگری خوزستان مهیا است. فقط…
*شاید برای عده‌ای عجیب باشد که در این فصل صحبت از خوزستانگردی می‌کنیم، اما اتفاقاً برخی استان‌های دیگر یا همسایه‌های ما در این منطقه در فصولی که جذابیت آب و هوایی گردشگری ندارند، سعی در جذب مسافران بیشتری دارند. آیا زیرساخت های موجود در خوزستان برای چنین بحثی آماده است؟
مشکلی که شما مطرح می کنید دقیقاً همان کاری است که کشورهای خلیج فارس سال ها پیش با تعریف انواع تورها، سافاری ها و تفریحات دریایی انجام دادند. آنها برای جذب گردشگر در هر زمان از سال از جمله تابستان، فناوری های مدرن از جمله پنل های خورشیدی را با دارایی های محلی و فرهنگی خود ترکیب کرده اند تا جاذبه هایی ایجاد کنند و از این طریق درآمدزایی زیادی داشته باشند.
خوزستان همچنین دارای موقعیت ژئوپلیتیکی، ژئواستراتژیک و ژئوفیزیک ویژه ای است و تنوع قابل توجهی از نظر آب و هوا، آب و هوا، آداب و رسوم و فرهنگ را به نمایش می گذارد. این استان در طول تاریخ طبیعی، زیستی و تمدنی خود فراز و نشیب های زیادی را تجربه کرده است. در چنین شرایطی شکی نیست که او استعداد و توانایی ایجاد زیرساخت های گردشگری را دارد.
حتی گرمای سوزان خوزستان در فصل تابستان که برخی آن را محدودیت می دانند می تواند به فرصتی برای گسترش گردشگری تبدیل شود. ساعات آفتابی یک منبع انرژی رایگان است که می تواند با استفاده از پنل های خورشیدی به برق تبدیل شود. این روش راهی برای گسترش تورهای شبانه است.
چرا که در استان‌های جنوبی و شهرهای حاشیه دریای عمان و خلیج فارس، زندگی در شب زنده‌تر می‌شود. با برنامه ریزی، بسترسازی و ایجاد زیرساخت های لازم می توان این واقعیت را به یک جاذبه گردشگری برای جذب گردشگران داخلی و خارجی تبدیل کرد. حال در نظر بگیرید که در سال های اخیر بسیاری از مسافران به یک زندگی بوم گردی علاقه مند شده اند.
در خوزستان به دلیل تنوع اقلیمی سازه های سازگار با آب و هوای شهرهای استان از قدیم الایام وجود داشته و برای ساخت آنها از برگ خرما و حصیر استفاده می شده است. ما می‌توانیم چنین سبک‌هایی را با روش‌های علمی جدید ترکیب کنیم و از آنها برای ساخت هتل و اقامتگاه‌های بوم‌گردی در شهرها و روستاها استفاده کنیم. در واقع، ایجاد اقامتگاه ارزان قیمت، پیش نیاز مهم گردشگری است. حال چرا با تلفیق معماری بومی و مدرن که مشکل گرما را نیز تا حدودی کاهش می دهد، این نیاز را برطرف نکنیم؟
*به نظر می رسد در این مورد نیز باید از همین عبارت تکراری استفاده شود. برای توسعه گردشگری خوزستان حتی در تابستان هم ظرفیت وجود دارد اما در عمل از آن استفاده نمی شود و زیرساخت ها کافی نیست.
بله متاسفانه درسته وجود ظرفیت های طبیعی، فرهنگی، تاریخی و تمدنی در هر منطقه یک مزیت بالقوه برای توسعه گردشگری است. برنامه ریزی و تخصیص بودجه در ابعاد شهرستانی، منطقه ای، استانی و ملی آن را به یک نیروی واقعی تبدیل می کند. اطمینان حاصل کنید که اگر این روند به درستی انجام شود، می توانیم نتیجه آن را در بعد بین المللی نیز ببینیم.
اما واقعیت امروز در گردشگری خوزستان این است که حتی اثری جهانی مانند چغازنبیل هم آنطور که انتظار می رود بازدیدکنندگان خارجی را جذب نمی کند. چرا که تبلیغات و بازاریابی لازم برای این امر وجود ندارد و بسترهای لازم برای حضور گردشگران نیز وجود ندارد. برخی از مناطق گردشگری خوزستان حتی زیرساخت های لازم برای اسکان مسافران را ندارند و در زمینه ایمنی مسافران و ایجاد گذرگاه های امنیتی برای جاذبه های گردشگری استان کار مناسبی انجام نشده است.
* ایجاد این شناسنامه چه کمکی به گسترش گردشگری می کند؟
شناسه امنیتی در بعد بین المللی بیشتر مطرح است و وجود آن موید آن است که نیروهای نظامی و انتظامی منطقه از استانداردهای لازم برای برخورد و حمایت از گردشگران خارجی برخوردار هستند. یکی یکی از مولفه های مهم در بحث گردشگری احساس امنیت است که این شناسه می تواند در ایجاد آن موثر باشد.
البته علاوه بر موضوع صدور گذرنامه امنیتی، پلیس گردشگری را می توان به عنوان زیرمجموعه سازمان میراث فرهنگی نیز تعریف کرد. این اقدام باعث افزایش احساس امنیت در بین مسافران داخلی و خارجی می شود. علاوه بر این، ارائه شناسه های جهانی در جلب اعتماد بین المللی در جامعه میزبان موثر است.
این شناسه‌ها به مسافران آرامش می‌دهند که پلتفرم‌های اولیه آماده دریافت آنها در مقصد هستند. سازمان جهانی گردشگری این شناسه ها را صادر می کند و به دنیا ارائه می کند. هر سازه یا اقامتی که این شناسه بین المللی را دریافت کرده باشد از اعتبار جهانی گردشگری برخوردار است.
*اگر بخواهیم به سوال اول بازگردیم: گردشگری خوزستان را حتی در فصل غیر پرآب چگونه می توان ارتقا داد؟
توسعه گردشگری در استان خوزستان در گام نخست مستلزم تامین اعتبارات لازم برای انجام تحقیقات در سطح استانی، منطقه ای و ملی و دعوت از کارشناسان داخلی و خارجی برای بحث و تبادل نظر در مورد تمامی نکات مرتبط با گردشگری از جمله تاریخی و… موضوعات باستانی و تاریخی، شناسایی آثار فرهنگی، اقامتگاه ها و مراکز اقامتی مسافران و رستوران ها و همچنین شناسه ملی جهانی این آثار.
شناسنامه مکان های توریستی شامل شرایط اقلیمی و آب و هوایی و همچنین تاریخ تاریخی و تمدنی آنها می باشد. همچنین نهادهای ذیربط باید اقدامات لازم را برای ارتقای استانداردهای این اماکن انجام دهند. در صورت تهیه شناسنامه آثار توسط سازمان میراث فرهنگی و اجرای استانداردهای جهانی برای استقبال از مسافران، گردشگری خوزستان و در نهایت ایران سهم خود را از درآمد ناخالص ارزی دریافت خواهد کرد.
اگر خوزستان در سطح ملی و بین المللی به عنوان مقصد گردشگری معرفی شود و گردشگران بیایند و بروند، اقتصاد استان متحول می شود و مشاغل و بازارهای مختلف رونق می گیرد. برخی ممکن است به طور مستقیم با گردشگری مرتبط باشند، برخی دیگر به طور غیر مستقیم. در مورد ورود گردشگران خارجی، حتی ممکن است این راهی برای دور زدن تحریم باشد، زیرا آنها ارزهای خارجی را وارد کشور می کنند و با ریال مبادله می کنند.
همچنین می توان برای جذب گردشگران خارجی اقداماتی انجام داد. به عنوان مثال، برگزاری نمایشگاه های گردشگری سالانه در کشورهای همسایه. تهیه غذاهای سنتی و محلی، برپایی بازارهای قدیمی به سبک بازار و عرضه صنایع دستی از دیگر فرصت هایی است که می تواند به رونق گردشگری خوزستان کمک کند. حتی می توان شرایط موجود را بهبود بخشید تا مردم را به بخشی از تاریخ معاصر کشور نزدیکتر کند. از جمله می توان به بازدید از سینما رکس آبادان، مسجد خرمشهر یا سایر آثار به جا مانده از انقلاب و جنگ در شهرهای استان اشاره کرد.
از نظر گردشگری فرهنگی نیز وجود لایه های مختلف تمدنی که آثاری از آن در نقاط مختلف استان دیده می شود و همچنین زندگی اهالی، اقوام و عشایر، بستر مناسبی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی علاقه مند است. در این منطقه. علاوه بر این، امکان تبادلات دانشگاهی و فرهنگی در سطح جهانی و تردد هیئت های خارجی نیز وجود دارد.
این استان دارای جاذبه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی فراوانی است که برخی از آنها در جهان نادر هستند. در واقع تمام ظرفیت های لازم برای رونق صنعت گردشگری در خوزستان وجود دارد و با برنامه ریزی می توان شرایط موجود را تغییر داد.