پرستیژ بین المللی و مسئله حضور رای دهندگان / چرا اعتبار کشورها به میزان مشارکت مردم در انتخابات گره خورده است؟

رسول سلیمی: سال 2024 سال مهمی برای انتخابات در سراسر جهان است. کشورهایی که تقریباً نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می دهند، امسال انتخابات محلی، منطقه ای، عمومی و ریاست جمهوری برگزار خواهند کرد. اکونومیست امسال را “بزرگترین سال انتخابات در تاریخ” خواند و خاطرنشان کرد که هشت کشور از 10 کشور پرجمعیت جهان در سال 2024 انتخابات برگزار خواهند کرد.

ده ها انتخاباتی که امسال برنامه ریزی شده است، توجه را به وضعیت دموکراسی در چندین کشور در سراسر جهان از جمله ایالات متحده، هند، تایوان و ایران جلب کرده است. انتخابات اخیر ترکیه منجر به مشارکت 88.48 درصدی مردم در این انتخابات شد که بالاترین میزان مشارکت در تاریخ انتخابات ترکیه و همچنین بیشترین میزان مشارکت در انتخابات در منطقه خاورمیانه است. اما پس از مدت کوتاهی، انتخابات در ایران با سردی قابل توجهی برگزار شد و مشارکت 40.6 درصدی را به ثبت رساند که کمترین درصد مشارکت رای دهندگان در انتخابات شورای اسلامی ایران بود. و نسبت به کاهش بی سابقه جایگاه بین المللی ایران در مقایسه با سایر کشورها هشدار داد.

این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که میزان مشارکت مردم در انتخابات ایران تأثیر بسزایی در جهان دارد و نظام ایران را با سایر نظام های سیاسی مقایسه می کند و میزان مشروعیت و مقبولیت آن را بررسی می کند. علاوه بر این، این انعکاس جهانی برای مقامات ارشد کشورمان نیز اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد که رهبرانقلاب در مراسم رحلت امام خمینی (ره) فرمودند. این انتخابات پیش رو انشاالله با خیر و عظمت برگزار شود، دستاورد بزرگی برای ملت ایران خواهد بود. [اینکه] پس از این حادثه تلخ، مردم باید جمع شوند و مقام بعدی را با رای بالا انتخاب کنند. انعکاس این در جهان بازتاب شگفت انگیزی است. به همین دلیل این انتخابات بسیار مهم است.»

بنابراین هر انتخابات با توجه به موقعیت زمانی و تحولات سیاسی و اجتماعی دوره مربوطه دارای اهمیت است. بنابراین، اگر بپذیریم که هر انتخاباتی بر مشروعیت و ثبات نظام سیاسی، تمامیت ارضی و منافع عمومی این کشور تأثیر دارد، به این نتیجه خواهیم رسید که نتیجه یک انتخابات پرشور و آزاد در عرصه خارجی نیز تقویت قدرت ملی، افزایش مشروعیت و اعتبار بین المللی خواهد بود. این امر منجر به افزایش قدرت چانه زنی و افزایش توانایی تامین منافع ملی و افزایش جایگاه بین المللی می شود.

تحلیلگران روابط بین الملل معتقدند که انتخابات پرشمار از دو جهت به ارتقای جایگاه بین المللی ایران کمک می کند: اول اینکه به بازیگران منطقه ای و جهانی نشان می دهد که باید بیشتر بر ظرفیت ایران برای ایجاد ثبات در منطقه تمرکز کنند و مشکل را حل کنند. کشورها برای افزایش همکاری های همه جانبه با ایران به ویژه در زمینه اقتصادی.

برعکس، عدم شرکت در انتخابات یا تحریم آن به منزله مخالفت با سیاست کلی نظام در سیاست خارجی و تضعیف جبهه دوستان ایران در برابر دشمنان خواهد بود. موضوعی که به نظر می رسد در ابتدا تاثیر غیرمستقیم بر جنگ غزه و سپس تشدید تحریم های آمریکا علیه ایران داشته باشد. در تحلیلی دیگر، ناظران سیاسی بر این باورند که حضور کم مردم در انتخابات ایران فرصت خوبی برای ترامپ خواهد بود تا در صورت پیروزی در انتخابات آمریکا، استراتژی فروپاشی ایران را با تشدید تحریم‌ها و تامین امنیت پرونده هسته‌ای ایران دنبال کند. استراتژی که حداقل بهمن 2017 روی میز مشاوران ترامپ بود و آنها تحریم های هوشمندانه و خروج از برجام را پیگیری کردند.

در چنین شرایطی، یکی دیگر از نتایج مهم شرکت در انتخابات، تقویت مشروعیت و اعتبار بین المللی ایران است. به طور کلی نظام های سیاسی را می توان به دو دسته کلی نظام های دموکراتیک و غیر دموکراتیک تقسیم کرد. در دنیایی که دموکراسی یک ارزش سیاسی است، مشارکت مردم در انتخابات در ایران به عنوان یک نظام دموکراتیک، خود مشروعیت و اعتبار بین‌المللی را افزایش می‌دهد.

بنابراین نتیجه همه این دستاوردها در نهایت باید این باشد که مشارکت حداکثری مردم در انتخابات منجر به همبستگی ملی، اقتدار و صلابت ایران بویژه در عرصه سیاست خارجی و وابستگی نظام به آراء شده است. و حمایت از مشارکت مردمی در انتخابات، قدرت منطقه‌ای و افزایش روزافزون نفوذ بین‌المللی ایران را به همراه خواهد داشت و این امر به دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی این امکان را می‌دهد که قدرت چانه‌زنی را به دست آورده و با حمایت‌های خود توانایی تحقق منافع ملی کشور را به حداکثر برساند.

در این میان، گروهی دیگر از تحلیلگران معتقدند که برای کارآمدی یک نظام، نیاز مطلق به نهاد انتخاباتی وجود ندارد و برای تحقق الگوی توسعه، لزوماً موضوع انتخابات نباید در کانون توجه قرار گیرد. این دیدگاه روایت موافقان انتخابات را به این دلیل که انتخابات سنگ بنای دموکراسی است منع یا رد نمی کند، بلکه مبتنی بر الگوی کشورهایی است که راهبرد تمرکز بر توسعه و افزایش کارآیی را بدون برگزاری انتخابات و در یک کشور بالاتر دنبال کرده اند. وضعیت معیشتی و توسعه نسبت به وضعیت فعلی. البته در میان مدافعان این دیدگاه مشخص نیست که صدا و نظر مردم چه جایگاهی در اداره امور کشور دارد و آزادی های سیاسی و اجتماعی در این شکل از حکومت چه جایگاهی دارد.

با وجود این، این دیدگاه تاکید می کند که می توان با ارتقای کارآمدی حکمرانی، امید در جامعه ایجاد کرد و با ارتقای شاخص های کارآمدی در کشور، بحث ابزارهای سیاست گذاری به حاشیه رانده شد. علاوه بر این، این گروه از کشورهای سکولار در نبود تحریم، با تکیه بر منابع طبیعی، روند توسعه کشور خود را ارتقا دادند.

مثلا فروردین در سال 2015، عبدالله المعلمی، نماینده عربستان سعودی در سازمان ملل متحد در گفتگو با شبکه الجزیره در پاسخ به این سوال که چرا عربستان می خواهد در سوریه انتخابات برگزار کند در حالی که ریاض اجازه برگزاری انتخابات محلی کمی را می دهد، گفت: مردم عربستان سعودی می خواهند در سوریه انتخابات برگزار کنند. عربستان از دولت راضی است و بنابراین نیازی به انتخابات نیست، اما در سوریه اینطور نیست.» انتخابات درمان خوبی برای همه چیز نیست. فقط به این دلیل که انتخابات در سوریه برگزار می شود به این معنی نیست که عربستان سعودی نیز باید همین کار را انجام دهد.

بررسی رفتار کشورها با ایران نشان می‌دهد که در صورت کاهش مشارکت مردم در رای‌دهی، ممکن است عوامل داخلی متعددی به‌ویژه فقدان نامزد مورد قبول بخش قابل توجهی از افراد در این گروه ایجاد شود. تایید نامزدها، فشار تحریم ها و انزوای مضاعف ایران در صحنه ادامه دهنده شرایط بین المللی خواهد بود ناظران سیاسی بر این باورند که کاهش حضور در رای دهندگان مزیت بزرگی برای دوستان ایران به ویژه چین و روسیه خواهد بود که تحت تاثیر شرایط داخلی و خارجی قرار دارند. انزوای خارجی ایران می تواند امتیازات بیشتری را در تجارت با دولت ضعیف به دست آورد.

آنچه در چنین شرایطی می تواند مانند تجربیات قبلی از افزایش مشارکت در انتخابات بر معادلات بین المللی تاثیر بگذارد، حضور مردم در پای صندوق های رای برای انتخاب رئیس جمهور است که اولویت های سیاست خارجی آن عقلانیت سیاسی در تامین منافع ملی مردم ایران و جلوگیری از مادیات است. هزینه های تحمیل شده به مردم باید در راس استراتژی های دولت او باشد. موضوعی که بیش از هر عامل دیگری اعتبار بین المللی را به کثرت سیاسی نامزدهای مورد تایید شورای نگهبان پیوند می زند.

213