مهسا بهادری: آبان منصوره معصومی عسل سال گذشته با انتقاد از اقدام صدا و سیما در دعوت از همه بخش ها به جنگ غزه گفت: «چرا ابطحی و آذری جهرمی را به تلویزیون دعوت می کنید؟ حزب اللهی ها را می آورد. این مملکت متعلق به حزب الله است یا مثلاً آن مردی که در مورد مصرف مشروبات الکلی در کشورهای اروپایی صحبت کرد و در نهایت گفت: «پس اینها را از کجا آوردیم؟» فضا و مشهور در تلویزیون یا کمی قبل از آن آبان در سال 2019 زنی جلوی دوربین نشست و گفت کسی مثل من به فکر ترک این کشور نیست و تا جایی که عقل کمک می کند هنوز از این موارد در رادیو و تلویزیون زیاد است و تفاوتی بین زنده و ضبط شده نیست. در برنامه ها، این سخنان بدون هیچ مرام و دعوت خاصی گفته می شود و هیچکس نمی تواند جلوی آن را بگیرد.
حتی رئیس صدا و سیما نیز اخیراً به صراحت گفته است که مسئولیت اظهارات میهمانان یا کارشناسان مذهبی بر عهده صدا و سیما نیست، بلکه مسئولیت بیان کننده این اظهارات یا موضع گیری است.
پیمان جبلی در پاسخ به این سوال که چرا نظارت درستی برای جلوگیری از بیان سخنان نادرست در برنامه های مذهبی صورت نگرفت؟ وی گفت: اکثر برنامه های رادیویی به صورت زنده است و کنترل نظرات مهمانان در پخش زنده کار آسانی نیست مواردی که باید در نظر بگیرید و در نظر داشته باشید که باید در هنگام انتخاب مهمانان و کارشناسان مورد بررسی و بازنگری قرار گیرند. نکته بعدی این است که باید مسئولیت رسانه ملی در قبال اظهارات یا مواضع مطرح شده در سخنان میهمانان و کارشناسان را روشن کنیم، به خاطر داشته باشیم که مسئولیت آن بر عهده صدا و سیما نیست، بلکه بر عهده شخصی است که این سخنان یا موضع را بیان کرده است. .
اما این ادعا از منظر رسانه ای و حقوقی چقدر صحت دارد؟ برای بررسی این پرونده با کامبیز نوروزی وکیل دادگستری گفت وگویی انجام داده ایم که در ادامه می خوانید.
آیا صدا و سیما (برنامه ساز) مسئولیت سخنان مهمانان را بر عهده دارد؟
برای این سوال دو پاسخ وجود دارد: پاسخ حقوقی و پاسخ رسانه ای. در رابطه با مطبوعات و رسانه ها به یک رژیم حقوقی مشخص و مصوب دست یافته ایم. اما رژیم حقوقی صدا و سیما در ایران مشخص نیست. مثلاً در رسانه ها مدیر مسئول مسئولیت کیفری دارد و اگر نشریه ای مرتکب جرم شود و اخبار کذب منتشر کند، مسئول این وضعیت بر عهده مدیر مسئول است. اما قوانین ما در مورد رادیو و تلویزیون ساکت است و هیچ قاعده حقوقی روشنی درباره اینکه چه کسی مسئول کیفری است وجود ندارد و صدا و سیما بسیار پیچیده تر از مطبوعات و خبرگزاری ها است.
را نبود سیستم حقوقی خاص کار را بسیار دشوارتر می کند، به همین دلیل است که من شخصاً معتقدم در برنامه های تلویزیونی مسئولیت قانونی آنچه گفته می شود بر عهده نویسنده است.
در برنامه های تلویزیونی، محتوایی که در قالب فیلم منتشر می شود، با محتوای منتشر شده در قالب سخنرانی و پخش زنده کاملاً متفاوت است. تعداد افرادی که در فیلم نقش دارند را پخش کننده در پخش زنده نیز مشخص می کند که آیا تهیه کننده مورد توبیخ قرار می گیرد یا مجری که صحبت های نامربوط مهمان را قطع نکرده است. مجرم، به همین دلیل و با بررسی همه این موارد، بحث حقوقی ما در مورد اینکه چه افرادی را باید محاکمه کنیم، پیچیده تر می شود.
تلویزیون چه کسانی را به گفتگو دعوت می کند؟ بحث بر سر آزادی بیان است. اگر کسی حرف مجرمانه ای می زند باید پاسخگو باشد اما اگر حرف کسی با سلیقه دیگران جور در نمی آید اشکالی ندارد و مشکل اصلی این است که تلویزیون الان رسانه حزبی شده و تنوع سیاسی و سیاسی وجود ندارد. طعم های فردی حتی در عرصه هنر هم سال هاست که صدای استاد شجریان را نمی شنویم به خاطر همین مشکلات است.
به همین دلیل با آقای جبلی موافقم که نظر مهمان برنامه ربطی به رئیس سازمان ندارد. اما این بحثی است که باید از منظر حقوقی مورد بحث قرار گیرد، همه نوع برنامه ها نیاز به تحلیل قانونی دارند.
مثلاً یک خبرنگار در مطبوعات می نویسد، اما چه کسی این مقاله را منتشر می کند؟ مدیر مسئول است. چه کسی در تلویزیون مسئول این کار است؟ چه کسی این محتوا را منتشر می کند؟ این مهم است و به این معنی نیست که می توان آن را به راحتی کنار گذاشت. مهمتر این است که سال هاست انتساب این داستان روشن نشده و همه در مورد آن اظهار نظر می کنند و تردید دارند که خود صدوسیما که کاملاً به او نسبت دارد، به همین دلیل درباره این ماجرا اظهار نظر کند داستان واقعا واضح نیست
نظام حقوقی مشخصی برای نظام حقوقی صدا و سیما در ایران وجود ندارد، من گفتم تا حدودی با صحبت های آقای جبلی موافقم. رسانه های تلویزیونی نقش بسیار مهمی در تفرقه و دوستی ملی دارند و متأسفانه شیوه استفاده از آن در سال های اخیر نوعی تفرقه است.
۲۴۵۲۴۵