چرا سه‌گانه کیومرث پوراحمد به‌ سرانجام نرسید؟

گزارش کردن مگتو امروز ۱۶ فروردین یک سال است که سینمای ایران کیومرث پوراحمد را از دست داده است، سال گذشته کیومرث پوراحمد که با آثاری چون «شب یلدا»، «خهران قریب»، «قصه های مجد»، «سرنخ»، «بی بی چلچله» زندگی کردیم و با اتوبوس شبانه رفتیم، از دنیا رفت.

به مناسبت سالگرد این هجرت یاد می کنیم یکی یکی از فیلم های مهم او «اتوبوس شب» نام دارد.

وی این فیلم را در سال 85 ساخت و یک سال بعد اکران شد و در همان سال این فیلمساز به بهانه اکران با ایسنا گفت وگویی انجام داد که بخشی از آن را بازنشر می کنیم.

پوراحمد «اتوبوس شب» را با فیلمنامه ای بر اساس داستانی واقعی از حبیب احمدزاده و با همکاری حسن شکاری ساخت.

این فیلم بخشی از زندگی «عیسی» و «فاروق» را روایت می‌کند که پس از سال‌ها با یکدیگر آشنا می‌شوند و خاطرات جنگ را مرور می‌کنند. «عیسی» رزمنده جوانی است که مأموریت دارد اسرای جنگی را به پشت جبهه که «فاروق» هم هست. یکی از آنهاست.

در «اتوبوس شب» زنده یاد خسرو شکیبایی، مهرداد صدیقیان، محمدرضا فروتن، الناز شاکردوست، کوروش سلیمانی، امیرمحمد زند به ایفای نقش می پردازند.

کیومرث پوراحمد در گفت و گو با ایسنا به نکات قابل تاملی اشاره کرد که در ادامه به آنها می پردازیم:

** سال ها قبل از اینکه تصمیم به ساخت فیلم جنگی گرفتم. اما پس از سال ها ماجرای «حبیب احمدزاده» به من روحیه داد و باعث شد دنبال او بروم. وقتی بالاخره «اتوبوس شب» ساخته شد، این نگرانی من را تجدید کرد.

** اوایل جنگ با گروه کوچکی از کارکنان کانون پرورش فکری کودکان 10 تا 15 روز به جبهه رفتیم و فیلم گرفتیم و قرار بود فیلم هایی که آورده بودیم برای کارمندان آنجا پخش شود.

وقتی این فیلم ها را نمایش دادیم یکی یکی از حاضران جلسه را به هم زد و گفت: حق ندارید از بدبختی ها و آوارگی ها صحبت کنید، باید از شجاعت صحبت کنید. ما هم فکر می کردیم که بله، درست است که در دوران جنگ باید از رزمندگان صحبت کرد. به همین دلیل دفتر فیلمسازی جنگ را بستم – هرچند در آن سالها فیلم «باران» را که در حاشیه جنگ بود و به نوعی احترام و تجلیل از رزمندگان بود ساختم – تا اینکه سینمای جنگ بچه های خودش را بزرگ کرد. و فیلمسازان خوبی مثل ابراهیم حاتمی کیا، احمدرضا درویش، رسول ملاقلی پور آمدند و فیلم های خوبی ساختند و فرصت ساخت فیلم جنگی را هم از دست دادیم. اما پس از سال ها داستان حبیب احمدزاده به من انگیزه داد و مرا به سمت خود کشاند. وقتی بالاخره «اتوبوس شب» ساخته شد، این نگرانی من را تجدید کرد.

** من فقط چهار روز در جشنواره آسیا و اقیانوسیه در استرالیا حضور داشتم، بنابراین نمی توانم خیلی دقیق در مورد دیدگاه مخاطبان خارجی صحبت کنم. اما آنچه در سی ان ان گفته شد و داوران و نمایندگان کشورهای مختلف مطرح کردند این بود که تحت تاثیر قرار گرفتند و فیلم را فیلمی تاثیرگذار دانستند. می خواستم فیلمی بسازم که علیرغم اینکه آشکارا درباره جنگ ایران و عراق است، فراتر از آن باشد و بتواند با مردم سراسر دنیا ارتباط برقرار کند. خوشبختانه، من فکر می کنم این اتفاق افتاده است.

** طبیعتا نمی توانیم طرفدار جنگ باشیم. بچه های جنگ می گویند: «اتوبوس شب» فیلمی است که حقوق بچه های جنگ را گرامی می دارد و در عین حال به مردم عراق احترام می گذارد. ما به بچه هایی که جنگیدند و از ایران دفاع کردند احترام می گذاریم و از آنها قدردانی می کنیم، اما معتقد نیستیم که جنگ چیز خوبی است.

** من خودم علاقه داشتم در «اتوبوس شب» سه گانه ای با شخصیت «عیسی» بسازم و فیلم دوم را می توان بر اساس رمان «شطرنج با ماشین رستاخیز» اثر حبیب احمدزاده ساخت که متأسفانه این فیلم کوتاه است. -دید سانسورچیان ساخت فیلمی بر اساس این رمان را غیرممکن کرد.

* بارها گفته ام از آنجایی که شخصیت عماد 40 دقیقه با چهره ای خون آلود در فیلم حضور دارد، دلم نمی خواست خون دیده شود و در عین حال این نوستالژی است که برای فیلم های سیاه و سفید داریم. و ما با فیلم های سیاه و سفید عاشق سینما شده ایم و اینکه سیاه و سفید حس خوبی است و برای این فیلم بهتر بود. دوستان فنی توصیه کردند که فیلم را رنگی بگیریم و آن ها فیلم را با کامپیوتر سیاه و سفید می کنند، اما من از همان ابتدای فیلمبرداری از ترس اینکه وسوسه شوم فیلم رنگی بگیرم، رنگ را خاموش کردم.

در جشنواره فیلم فجر همان سال، «اتوبوس شب» توانست جایزه بهترین کارگردانی بخش بین المللی این جشنواره را دریافت کند و همچنین جایزه بهترین کارگردانی و بهترین بازیگر نوجوان را از جشنواره کودک و نوجوان همدان دریافت کرد. جشنواره و جایزه بهترین فیلم جشنواره خانه سینما و جایزه بزرگ آسیا و اقیانوسیه را از آن خود کرد.

۲۲۰۵۷