حضرت علی (ع) می فرمودند نباید در پی کشف عیوب مردم بود، اما ما مردم را به جاسوسی، گزارش و عکس گرفتن از عیب های یکدیگر تشویق می کنیم.

به گزارش واعظی، وی در سخنانی در شب 21 ماه مبارک رمضان در کانون توحید، «مماشات، ملایمت، حلم و دوستی» را از عناصر اصلی مدارا خواند و افزود: اما در علم جدید مدارا. یک ضرورت سیاسی است، یعنی تحمل مشکلی که در جامعه وجود دارد. و ما آن را قبول نداریم و نمونه آن در حکومت، پذیرش مخالفان، دگراندیشان و دگرجنس گرایان توسط حکومت است. بنابراین، پذیرش موافقان یا اکثریت از سوی دولت به معنای تسامح نیست، زیرا رای اکثریت تصمیم می گیرد. مدارا با مخالفان و اقلیت اساس مدارا است.

به نظر او مدارا در حکومت های مدرن یک فضیلت اخلاقی نیست، بلکه یک ضرورت است، زیرا خیر جمعی مستلزم مشارکت همه جوامع و اذهان است، نه فقط اکثریت; اما در حکومت دینی مدارا یک فضیلت اخلاقی است و حاکم اسلامی که مدارا ندارد نه فضیلت اخلاقی دارد و نه مشروعیت.

صادق نیا در ادامه گفت: مدارا به هر انسانی صرفاً به خاطر انسان بودنش بدون توجه به دیدگاه ها و عقاید و حتی انسانیت تعریف شده در جوامع داده می شود، زیرا گاهی انسانیت را بر اساس دین، نژاد و ایدئولوژی تعریف می کنیم و این وجود دارد. جنایات در تاریخ با شعار انسانیت و تعریف آن به صورت گروهی اتفاق افتاد.

وی 6 مؤلفه مدارا را «پذیرفتن تفاوت ها و تفاوت ها با دیگران و کنار آمدن با مخالف با وجود اختلاف»، «تحمل مخالف و عدم حذف آن با وجود قدرت رفع آن»، «احتمال اشتباه» تعریف کرد. پذیرفتن هر عقیده ای در عین اعتقاد به آن.» او برشمرد: «افراط در ترویج آنچه درست می دانیم و عدم سختگیری و برخورد تند»، «پذیرفتن یک پدیده ناخوشایند، حفظ آنچه مهمتر است و حفظ منافع جامعه». و «مبارزه نکردن با تظاهرکنندگان و مخالفان و تمایز بین مخالفان و مخالفان و منتقدان».

صادق نیا در خصوص تاکید 130 برابری امیرالمؤمنان بر مفهوم مدارا در نهج البلاغه گفت: امیرالمؤمنان بر اصول خود به ویژه عدالت و نفی ظلم در حکومت استوار است. و اهل مدارا و سازش نیست و با سود جویان و مفسدان و بهره برداران قدرت و ثروت موافق نیست. مردم به شدت واکنش نشان می دهند. اما وقتی صحبت از مردم و حوزه جامعه می شود، برای تساهل ارزش قائل است و مدارا را شرط حکومت می داند نه امری تزئینی.

وی تساهل و مدارا را جزئی از حکمت عملی و عقلانیت در اسلام دانست و گفت: برای اجرای ایده قانون، انتخاب مناسب ترین راه مهم است نه مستقیم ترین راه. دورترین. اما برای رسیدن به نتیجه درست باید این مسیر را طی کنید و فقط سریع و با خشونت عمل نکنید.

این استاد دانشگاه افزود: تساهل در تعبیر علی (ع) به معنای تکیه نکردن منحصر به آرمان‌ها و ارزش‌های ذهنی و توجه به واقعیات است و آرمان‌ها با همه تفاوت‌ها و تنوع‌هایشان باید توسط مردم محقق شود. شکست تفکر مارکسیستی که مبتنی بر آرمان عدالت بود و در بسیاری از کشورها مشکلاتی را ایجاد کرد، ناشی از انعطاف ناپذیری و آرمان جویی بدون توجه به واقعیات بود.

به گفته صادق نیا، حاکم نباید گفتار و تصمیم خود را درست و بقیه نظرات مخالف را نادرست بداند و در اجرای تصمیمات خود لجاجت کند، از این رو حضرت علی می فرماید: با من مانند ظالمان و ظالم صحبت نکنید، مبادا. من را معصوم بشمار و بدون تعارف از من تعریف و تمجید نمی کند، بلکه مرا مورد انتقاد و نصیحت قرار می دهد. شاید یکی یکی از ریشه های استغفار در دعا در این است که اهل بیت در قضاوت ها و تصمیمات خود را خطاپذیر می دانستند و به همین دلیل استغفار می کردند.

این استاد دانشگاه، حضرت علی (ع) را چه در دوران ولایتعهدی و چه در دوران قبل از قدرت، فردی بردبار توصیف کرد و گفت: اگرچه امام خود را بر حق می داند و حکومت اسلامی را شایسته می داند و وظایفی را که از سوی پیامبر و خداوند بر عهده ایشان گذاشته شده است، انجام می دهد. به قول خودش با کسانی که حقش را غصب کرده اند و به حکومت تکیه کرده اند، در حالتی که برای اصل وحدت جامعه «استخوانی در گردن و خاری در پهلو دارد» مدارا می کند. و حتی به جای توسل به شمشیر به دولت ها توصیه می کند. برنده 9 فراخوان برای شورش شوید. در مورد تبعید ابوذر با اینکه ابوذر را حق و مظلوم می دانست، سرانجام ابوذر را بدرقه کرد و شروع به خشونت نکرد.

وی گفت: امام زمانی که بر خلاف دیگران به قدرت رسید، مدارا را در اولویت قرار داد تا جامعه با اختلافات و نظرات مخالف خود به عدالت دست یابد و یکپارچه نشود. او عدالت و حقوق را برای همه مردم نه تنها برای شیعیان و پیروانش بلکه برای مخالفانش می خواست.

صادق نیا اخلاق را آخرین سنگر مردمی دانست که می توانند در مقابل حکومت پناه ببرند زیرا قدرتی در برابر حکومت ندارند و وقتی می بینند حکومت اخلاق را زیر پا می گذارد کاملاً ناامید می شوند. به همین دلیل پایبندی دولت به اخلاق مهمتر از پایبندی مردم به اخلاق است، زیرا دولت ابزارهای مختلفی دارد اما مردم ابزار اصلاح حکومت را ندارند.

وی با اشاره به توصیه حضرت علی (ع) خطاب به مالک می گوید: امام می فرماید: آن کس که از تو دورتر است باید گزارش دهنده اشتباهات مردم باشد و برای کشف مردم سعی در اصلاح اشتباهات مردم نداشته باشد، معلوم است. که مردم عیب دارند ولی حاکم باید ستاره عیب باشد نه کاشف گناهان مردم. بیایید این را با عملکرد خود مقایسه کنیم، جایی که مردم را تشویق می‌کنیم تا از یکدیگر جاسوسی و گزارش کنند، از اشتباهات شخصی خود فیلم و عکس بگیرند، و از طریق استراق سمع، اشتباهات مردم را کشف و کشف کنند. این امر این امید اجتماعی و اجتماعی را از بین می برد که دولت به جای تلاش برای حل مشکلات و اجرای عدالت، همیشه پاسخگوی موقعیت های شخصی مردم است.

به گفته استاد دانشگاه ادیان و مذاهب، مشکل کلیسا این بود که خود را به جای خدا گذاشت و با اینکه در انجیل نوشته شده بود که نباید خون ریخت، اما مردم را زنده زنده سوزاندند و گفتند ما داریم. کتاب مقدس را برآورده کرد! اما حضرت علی علیه السلام می فرماید: با معرفی حرف و نظر و حکمت به عنوان حکم خدا و ایستادگی حکومت خود را مقاومت دین و خدا دانستن خود را جای خدا قرار ندهید.

صادق نیا در پایان گفت: در کلام حضرت علی (ع) هیچ آرمان و هدفی وجود ندارد که مستلزم ایجاد فشار اخلاقی و دینی بر مردم در زمینه ادای فرائض مانند نماز، روزه و … باشد. و غیره حجاب، اما در مورد عدل و عدالت، حقوق قدرتمندان مطلق است. همین علی علیه السلام برای تامین امنیت جامعه، جاسوس نامه ای را از موهای بافته شده یک زن کشف می کند، اما روی برگردانده و گناهان عوام را تحمل می کند.

جلسات ماه رمضان با همکاری انجمن اندیشه و قلم، کانون توحید و انتشارات معارف تا شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان ادامه دارد.