وقتی در هر نقطه ای از زمین راه می روید، آب زیر پای شما جاری می شود. آب های زیرزمینی تقریباً نیمی از جمعیت جهان را آب آشامیدنی تأمین می کند. آنها همچنین نیمی از آب مورد نیاز کشاورزی را تامین می کنند و برای حفظ رودخانه ها، دریاچه ها و تالاب ها در زمان خشکسالی ضروری هستند. اما برداشت بی رویه سفره های زیرزمینی بحران آب های زیرزمینی را جدی تر و خطرناک تر از گذشته جلوه داده است.
بحران آب های زیرزمینی می تواند زندگی را برای نسل های آینده تلخ کند
به گزارش گجت نیوز، آب های زیرزمینی از نظر علمی به عنوان منابع تجدیدپذیر طبقه بندی می شوند. اما بسته به منطقه جغرافیایی، ممکن است چندین دهه یا قرن ها طول بکشد تا یک سطح آب زیرزمینی پر شود.
این مشکل باعث شده است که برخی کشورها با اندازه گیری منظم وضعیت سطح آب های زیرزمینی خود به این مشکل رسیدگی کنند. برخی دیگر صرفاً به مصرف بیش از حد اهمیت نمی دهند و این مشکل را مشکلی برای نسل های آینده می دانند.
اخیراً تیمی متشکل از کارشناسان آب، دانشمندان داده و کارشناسان سیاست وضعیت آب های زیرزمینی را در سراسر جهان جمع آوری و تجزیه و تحلیل کردند. در مجموع 170000 سفره زیرزمینی در بیش از 40 کشور مورد بررسی قرار گرفت و تغییرات سطح آب طی سال های مختلف مشخص شد.
داده های این تیم نشان داد که بحران کاهش سریع سطح آب های زیرزمینی در تمام مناطق جهان وجود دارد. بدتر از آن، این کاهش در دهه های اخیر به طرز چشمگیری سرعت گرفته است. تا جایی که در برخی مناطق شاهد افت 50 سانتی متری سطح آب های زیرزمینی هستیم.
با این حال، بررسی های این تیم تحقیقاتی خبرهای خوبی را به همراه دارد. ظاهرا بحران آب های زیرزمینی در برخی مناطق با اقدام انسانی مدیریت شده و سطح آب در حال سقوط نیست. این به وضوح نشان می دهد که جوامع محکوم به تخلیه منابع آبی و نابودی زندگی آینده نیستند. بلکه با اقدامات به موقع می توان آب های زیرزمینی را تقویت کرد.
عوامل زیادی وجود دارد که بر سطح آب های زیرزمینی تأثیر می گذارد. مهمترین آنها وضعیت خاک، آب و هوا و کاربری زمین است. زمانی که آب زیرزمینی یک منطقه به سطح بحرانی می رسد، به این معنی است که مصرف آب منطقه بسیار بیشتر از توانایی طبیعت برای پر کردن آبخوان است.
قبل از سال 2000، موارد زیادی از افزایش سطح آب در سفره های زیرزمینی وجود داشت، اما پس از سال 2000، چنین اتفاقاتی نادر است.
اگر روند فعلی ادامه یابد، تصویری ترسناک از آینده
در بسیاری از مناطق بایر، مردم به طور فشرده محصولات مختلف را کشت می کنند و از آب های زیرزمینی برای این کار استفاده می کنند. یکی از جمله مناطقی از ایران است که سطح آب زیرزمینی آن سالانه به طور متوسط 0.5 متر کاهش می یابد. بحران آب زیرزمینی علاوه بر ایران در افغانستان، شیلی، چین، هند، مکزیک، مراکش، عربستان سعودی، اسپانیا و جنوب غربی آمریکا نیز قابل مشاهده است.
مشکل این است که در بسیاری از کشورها رشد جمعیت به غذای بیشتری نیاز دارد. این همچنین منجر به کشت بیشتر مناطق و افزایش فشار روی سطح آب زیرزمینی می شود. کشاورزی سنتی و کشت محصولاتی که برای مناطق خشک مناسب نیستند نیز وضعیت را بدتر می کند. اما ادامه وضعیت فعلی به چه چیزی منجر خواهد شد؟
اگر سطح آب های زیرزمینی به حالت بحرانی برسد، بسیاری از چاه ها و چشمه هایی که آب آشامیدنی انسان را تامین می کنند، خشک می شوند. در بسیاری از جوامع، چاه ها و چشمه ها تنها منبع آب آشامیدنی هستند.
به عنوان مثال، در دره سن خواکین کالیفرنیا، زنگ خطر در مورد کاهش سطح آب زیرزمینی به صدا درآمد. اگر سیاستمداران در این زمینه تصمیم نگیرند، احتمال مهاجرت دسته جمعی وجود دارد. این ممکن است باعث ایجاد مشکلات امنیتی در برخی مناطق شود.
مشکل دوم در کشاورزی رخ می دهد. کشوری را تصور کنید که می خواهد جمعیت خود را افزایش دهد و همچنین نیازهای غذایی افراد جدید را از طریق کشاورزی تامین کند. اگر سفره های زیرزمینی خشک شوند، بسیاری از زمین های کشاورزی غیرقابل استفاده می شوند. این حادثه بحران آب های زیرزمینی را تشدید می کند.
علاوه بر این، در برخی مناطق آب های زیرزمینی به رودخانه ها می ریزد. با کاهش سطح آب، این روند معکوس می شود و آب رودخانه به زیر زمین می ریزد. این مشکل در مناطق مختلف آمریکا رخ می دهد. بنابراین میزان آب رودخانه ها کاهش یافته و اکوسیستم منطقه به طور کامل آسیب دیده است.
یکی دیگر از مشکلات ناشی از بحران آب زیرزمینی کاهش سطح زمین است. در این صورت بسیاری از شهرهای ساحلی مانند جاکارتا، توکیو، استانبول و بمبئی در معرض خطر سیل ویرانگر قرار دارند. در مناطق دیگر، نشست زمین می تواند زیرساخت ها را به خطر بیندازد. این مهم در تهران و مکزیکوسیتی بیشتر از سایر مناطق مشاهده شده است. متأسفانه به نظر می رسد که هیچ کس علاقه خاصی به این موضوع ندارد.
بدتر از همه، بحران آب های زیرزمینی ممکن است منجر به ورود آب دریا به سفره های زیرزمینی شود. این اتفاق در مناطق ساحلی رخ می دهد. در نتیجه آب باقی مانده در سفره های زیرزمینی شور می شود و دیگر قابل استفاده نیست. چگونه می توان این مشکل بزرگ را حل کرد؟
راه حلی برای حل مشکل سفره های زیرزمینی
خوشبختانه در برخی از مناطق جهان روند کاهش سطح آب های زیرزمینی متوقف شده است. این جوامع از راه حل های مختلفی از جمله یافتن منابع آب جایگزین (به عنوان مثال رودخانه های محلی)، اجرای اقداماتی برای کاهش تقاضای آب زیرزمینی و پر کردن سفره های زیرزمینی با آب های سطحی استفاده کرده اند.
به عنوان مثال، سطح آب زیرزمینی شهر الدورادو از سال 1940 تا 2000 60 متر کاهش یافت. مقصر اصلی در این زمینه صنایع محلی بودند. در سال 1999 قانون جدیدی تصویب شد که استفاده از منابع آب زیرزمینی را برای مشاغل بسیار پرهزینه کرد.
علاوه بر این، یک خط لوله در سال 2005 ساخته شد تا آب را از رودخانه کوچیتا به الدورادو هدایت کند. ترکیب قانون و منبع جدید آب باعث شد که نیاز به آب زیرزمینی کاهش یابد و بحران برطرف شود. خوشبختانه سطح آب های زیرزمینی این منطقه از سال 2005 در حال افزایش بوده است.
مورد دیگر مربوط به بانکوک است. بین سالهای 1980 تا 2000، بسیاری از چاههای خصوصی برای مقاصد مسکونی، صنعتی و تجاری حفر شدند. در نتیجه مصرف آب زیرزمینی دو برابر شد و سفره زیرزمینی به مرحله بحران رسید.
بین سال های 2000 و 2006، هزینه استفاده از آب های زیرزمینی چهار برابر شد. این امر همچنین منجر به توقف استفاده های غیر ضروری و استفاده از منابع آب جایگزین برای اهداف حیاتی شد.
در دره ای نزدیک توسان، آریزونا، مشکل آب زیرزمینی به یک بحران بزرگ تبدیل شده بود. به دلیل استفاده از آب های زیرزمینی برای کشاورزی، سطح آب از دهه 1940 به 30 متر کاهش یافت. به همین دلیل ایده ساخت دریاچه های ویژه اجرایی شد. این دریاچه ها با آب انتقال یافته از رودخانه کلرادو پر می شوند. آب از صدها کیلومتر دورتر توسط کانال ها وارد می شود.
هنگامی که دریاچه ها به داخل زمین نفوذ می کنند، سطح آب زیرزمینی بالا می رود. در نهایت دریاچه ها توانستند سطح آب های زیرزمینی را در برخی از مناطق این دره تا 60 متر بالا ببرند.
آب های زیرزمینی تاثیر زیادی بر زندگی و کسب و کار مردم دارد. به همین دلیل به نظر می رسد سامانه ای ویژه باید مردم مناطق مختلف را از میزان بحران آب های زیرزمینی آگاه کند. با کشاورزی مدرن، صنایع کارآمدتر و سیاست های صحیح می توان از بروز بحران جدی برای نسل های آینده نیز جلوگیری کرد.