به گزارش مگتو، تحویل سفارت افغانستان در ازبکستان به دولت طالبان در حالی صورت گرفت که تاشکند از آغاز به کار دولت طالبان با دولت طالبان روابط نزدیک داشت و مقامات ازبکستان تا سطح معاون نخست‌وزیر از کابل به کابل سفر کردند. وزیر با این وجود، واگذاری سفارت افغانستان به دولت طالبان را می توان به عنوان گامی بزرگ در جهت همکاری نزدیک تر و رسمی تر و احتمالاً گامی در جهت به رسمیت شناختن رسمی دولت طالبان تفسیر کرد. هر چه انگیزه ها و دلایلی که ازبکستان را به سمت ایجاد روابط نزدیکتر و رسمی تر با دولت طالبان سوق داد، دو متغیر اساسی تأثیرگذار بودند.
نقش متغیر امنیتی در سیاست ازبکستان در قبال طالبان
به گزارش پایگاه بررسی توسعه افغانستان، ازبکستان یکی از کشورهای آسیای مرکزی است که میزبان قدرتمندترین گروه های مخالف اسلام گرا است. جنبش اسلامی ازبکستان به عنوان فعال ترین و قدرتمندترین گروه اسلامگرای ضد دولتی فعالیت خود را از اواسط دهه 1990 آغاز کرد. با ظهور طالبان در این زمان، انتظار می رفت که جنبش اسلامی ازبکستان با هماهنگی و اتحاد با طالبان و استفاده از خاک افغانستان بتواند ضربه مهلکی به دولت ازبکستان وارد کند. در آن زمان، بر خلاف سایر کشورهای آسیای مرکزی و روسیه، دولت ازبکستان رویکرد «اقدام مثبت برای دریافت پاسخ مثبت» را اتخاذ کرد که مؤثر بود. طالبان که در واکنش به اقدامات مثبت ازبکستان، استان های شمالی ازبکستان را اشغال کردند، هرگز به جنبش اسلامی ازبکستان و دیگر گروه های مخالف اجازه فعالیت های مخرب را ندادند.
پس از یازده سپتامبر و حضور آمریکا در افغانستان، ازبکستان در سال‌های اولیه با آمریکا علیه طالبان همکاری کرد و بر این باور بود که حضور آمریکا در منطقه به معنای پایان همه نگرانی‌های امنیتی آن کشور، یعنی در مورد این حتی ارتش خان آباد است. پایگاه به سربازان آمریکایی تحویل داده شد. علاوه بر مشکلات داخلی که منجر به قطع همکاری ازبکستان با آمریکا و بسته شدن پایگاه نظامی خان آباد شد، دولت ازبکستان به این نتیجه رسید که آمریکا ناجی آن است. نبود او می‌توانست تصور کند که پس از این برداشت، ازبکستان به طور مستقل با طالبان تعامل برقرار کرد و همان رویکرد قبلی (اقدام مثبت برای دریافت پاسخ مثبت) را در پیش گرفت. این بار نیز این سیاست نتایج مثبت امنیتی برای این کشور به همراه داشت. پس از قدرت گرفتن مجدد طالبان، دولت ازبکستان بر نتایج مثبت گذشته تمرکز کرد و یک بار دیگر تعامل مثبت را به سمت همسایگی صلح آمیز و ایجاد روابط بهتر با دولت طالبان ایجاد کرد.
نقش متغیرهای اقتصادی در سیاست ازبکستان در قبال طالبان
با وجود این واقعیت که یک افغانستان آرام می تواند از لحاظ امنیتی صلح و آسایش را برای ازبکستان به ارمغان بیاورد، از منظر اقتصادی نیز برای ازبکستان بسیار مهم است. مشوق‌های اقتصادی اصلی که ازبکستان را به توسعه روابط نزدیک با دولت طالبان تشویق می‌کند. چند چیز مهم است. اول، افغانستان یک بازار مصرف خوب برای محصولات ازبکی در نظر گرفته می شود. ثانیاً افغانستان محیط مناسبی برای سرمایه گذاری ازبکستان است و ثالثاً و از همه مهمتر، افغانستان تنها راه ممکن برای دسترسی ازبکستان به منطقه جنوب آسیا و مهمتر از آن به آب های آزاد است. این نشان می دهد که ازبکستان نسبت به سایر شرکا در پروژه ترانس-افغان تلاش بیشتری برای عملیاتی کردن خط آهن “ترانس-افغان” انجام می دهد.
علاوه بر عوامل ذکر شده، اثرات برگزاری کنفرانس در کابل و پذیرش استوارنامه سفیر دولت طالبان توسط رئیس جمهور چین توسط رئیس جمهور چین، در این اقدام ازبکستان را نادیده گرفت، اما اصولاً و از منظر استراتژیک، دولت ازبکستان از طریق اقدام مثبت و تعامل با طالبان به دنبال کسب امتیاز است تا به نتیجه برسد. اهداف آن را در گذشته به عنوان اهداف امنیتی و اقتصادی دنبال می کرد و بر همین اساس در گامی بزرگ، سفارت افغانستان را به نماینده دولت طالبان سپرد.
311311