باستان شناسان در حین کاوش در محوطه باستانی «کلاته یاور» در خراسان شمالی، شواهدی از معماری 4500 ساله و گورستانی پیدا کردند.
پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کرد: فصل اول کاوش باستان شناسی در محوطه باستانی «کلاته یاور» تاکنون شواهد مختصری از معماری و سازه های تدفین گسترده مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد در منطقه ای به طول می انجامد. بیش از هفت هکتار این پژوهش زیر نظر کورش محمدخانی و علی اکبر وحدتی انجام شده است.
کورش محمدخانی، سرپرست پروژه تحقیقاتی گمانه زنی و اکتشاف کلاته یاور گفت: محوطه باستانی «کلاته یاور» محوطه باستانی مربوط به عصر مفرغ در حاشیه جنوب شرقی دشت بجنورد است که نشانه هایی از آن وجود دارد که مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد است.
وی افزود: این محوطه باستانی که طی سال های اخیر به طور اتفاقی در حین ساخت و سازهای مسکونی توسط اهالی روستای کلاته یاور کشف شد، شواهدی از سکونتگاه و گورستان 4500 ساله را در خود حفظ کرده است.
عضو هیات علمی گروه باستان شناسی دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: شواهد به دست آمده از بررسی های باستان ژئوفیزیکی با استفاده از مغناطیس سنجی در این محوطه باستانی، گستردگی و ظرفیت بالای این محوطه باستانی را برای بررسی های باستان شناسی نشان می دهد.
علی اکبر وحدتی، سرپرست دیگر طرح پژوهشی گمانه زنی و کاوش در کلاته یاور نیز گفت: فصل اول کاوش های باستان شناسی در این محوطه باستانی با هدف شناسایی مواد فرهنگی عصر مفرغ در این مکان و شناخت فرهنگ انجام شده است. فعل و انفعالات دشت میان کوهی بجنورد با دشت دشت گرگان در غرب و دشت رسوبی مرغاب و کوهپایه‌های اتک در ترکمنستان و سایر بخش‌های آسیای مرکزی در هزاره سوم پیش از میلاد.
وی افزود: با توجه به توسعه روستای کلاته یاور و گسترش ساخت و سازهای مسکونی در سال های اخیر، یکی از اهداف اصلی این طرح تحقیقاتی، تعیین وسعت و گستردگی بقایای باستانی در منطقه کلاته یاور برای جلوگیری از آن است. و همچنین پیشگیری از تخریب آثار باستانی در این مکان و تعیین تخصیص اراضی واقع در آن کار باستانی در عرصه و حریم است.
وی با بیان اینکه کاوش های انجام شده تاکنون شواهد مختصری از معماری و سازه های تدفین گسترده مربوط به هزاره سوم قبل از میلاد در زمینی به وسعت بیش از هفت هکتار را نشان می دهد، گفت: این شواهد به دو دوره زمانی از نیمه اول از ابتدای سال 1394 تقسیم می شود. از هزاره سوم تا آغاز هزاره دوم پیش از میلاد، گزارش شده است که شاخص های فرهنگی متفاوتی را ارائه می دهند.
وحدتی افزود: مرحله اول مربوط به فرهنگ سفال خاکستری دشت گرگان و مرحله بعدی مربوط به «تمدن خراسان بزرگ» است که در اواخر هزاره سوم و دوم پیش از میلاد در مناطق وسیعی از شرق ایران و آسیای میانه رخ داده است. (ترکمنستان، تاجیکستان، ازبکستان و افغانستان) وجود داشته است.
رئیس طرح پژوهشی گمانه زنی و اکتشاف در کلاته یاور گفت: «تمدن خراسان بزرگ» تاکنون در چندین محوطه باستانی شمال خراسان از جمله «تپه چلو» در دشت جاجرم و تپه عشق در دشت بجنورد، در آنجا نشانه های روشنی از ارتباط با فرهنگ های معاصر آسیای مرکزی در آنها مشاهده شده است.
وحدتی افزود: دشت حاصلخیز بجنورد شواهد مهمی از سکونتگاه های تاریخی و اسلامی از جمله «کهنه کند» و «تپه معصوم زاده» را حفظ کرده است که پیش از این توسط باستان شناسان کاوش شده بود، اما این نخستین بار است که شواهدی از سکونتگاه های انسانی به دست می آید. از هزاره سوم پیش از میلاد در دشت بجنورد طی کاوش‌های علمی پیدا شده و نشان می‌دهد که این منطقه در آغاز عصر مفرغ و در آستانه شهرنشینی مورد توجه و استعمار انسان‌ها قرار گرفته است.