افرادی که شناسنامه قدیمی دارند باید به یکی از ادارات ثبت احوال کشور یا دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنند و تعویض کنند.
در حال حاضر، ثبت نام اینترنتی تعویض شناسنامه و پیگیری آن، با کد ملی، امکان پذیر نبوده و متقاضیان می‌توانند از طریق سامانه رهگیری مرسولات پستی و با استفاده از شماره مرسوله، برای پیگیری شناسنامه خود، اقدام نمایند.
به گزارش بازتاب آنلاین، علاوه بر کارت ملی که کارت هویتی اصلی ایرانیان محسوب گردیده، شناسنامه نیز در بسیاری از موارد، مانند افتتاح حساب بانکی، ثبت نام سامانه ثنا و ثبت نام فرزندان در مدارس، جهت دریافت خدمات دولتی و خصوصی، مورد نیاز می‌باشد.
اما، گاهی، بنابر به دلایلی، شناسنامه فرد، با وضعیتی که دارد، قابل استفاده نبوده و لذا، دارنده این سند هویتی، جهت دریافت خدمات بخش دولتی و خصوصی، باید برای تعویض شناسنامه خود اقدام نماید که انجام این امر، مستلزم آگاهی از روند، مدارک لازم و هزینه های مربوط به عوض کردن شناسنامه می‌باشد.
در پاسخ به سؤال فوق، باید گفت، در این موارد، تعویض شناسنامه، انجام می‌گیرد: پس از رسیدن فرد به ۱۵ سالگی، جهت عکس دار کردن شناسنامه؛ پس از رسیدن دارنده، به ۳۰ سالگی، جهت تعویض عکس شناسنامه؛ حذف ازدواج سابق از شناسنامه؛ حذف طلاق از شناسنامه زوجه در طلاق بائن غیر مدخوله؛ مخدوش شدن شناسنامه؛ تبدیل شناسنامه های قدیمی به جدید و تغییر مشخصات هویتی دارنده شناسنامه.
در هر یک از حالات فوق، دارنده، به منظور تعویض شناسنامه خود، باید با در دست داشتن مدارک لازم، به اداره ثبت احوال محل سکونت خود یا یکی از دفاتر پیشخوان دولت، مراجعه کرده و پس از دریافت فرم تعویض شناسنامه و پرداخت هزینه های قانونی، درخواست خود را به اداره ثبت احوال، ارائه نماید.
پس از ثبت درخواست، مأمور اداره ثبت احوال مربوطه، به درخواست واصل شده، رسیدگی کرده و در صورتی که مطابق شرایط قانونی باشد، شناسنامه جدید، برای فرد، صادر شده و در غیر مورد مفقودی شناسنامه قدیم، متقاضی می‌تواند با ارائه شناسنامه سابق، شناسنامه جدید خود را به شکل حضوری و یا از طریق پست، دریافت نماید.
لازم به ذکر است که ثبت درخواست تعویض شناسنامه، صرفا، توسط افراد بالای ۱۸ سال امکان پذیر بوده و افراد کمتر از ۱۸ سال، صرفا در صورت داشتن حکم رشد یا از طریق پدر، جد پدری، مادر (تا زمانی که در قید زوجیت پدر باشد) و سایر نمایندگان قانونی فرد، مانند قیم، می‌توانند برای عوض کردن شناسنامه خود، اقدام نمایند.
کدام شناسنامه باید تعویض شوند؟
پیش از هر چیز نیاز است بدانیم در چه مواردی می‌توانیم نسبت به تعویض شناسنامه اقدام کنیم؛ درحال حاضر شهروندان می‌توانند برای تعویض شناسنامه‌هایی که به دلیل قرار گرفتن در شرایط نامناسب مستعمل و فرسوده شده‌اند، شناسنامه‌هایی که به علت مرور زمان عکس آن با صاحب شناسنامه تطبیق ندارد، شناسنامه های دوبرگی که صاحبان آن به سن ۱۵ سال تمام رسیده باشند، شناسنامه‌هایی که صاحب آن تغییر مشخصات سجلی نام و نام خانوادگی و تغییر سن با رأی مراجع ذی صلاح را دارد. (شناسنامه‌هایی که با رأی مراجع ذیصلاح از حیث مشخصات هویتی دارای تغییراتی شده اند) و همه شناسنامه های قدیمی (جلد قرمز) که به فرمت جدید شناسنامه‌ها تبدیل نشدند، اقدام کنند.
برای تعویض شناسنامه باید صاحب شناسنامه به دفاتر پیشخوان خدمات دولت و بخش عمومی مراجعه کرده و درخواست تعویض را با تکمیل مدارک مورد نیاز ارائه کند.
مدارک مورد نیاز برای تعویض شناسنامه مستعمل و اخذ شناسنامه جدید
برای تعویض شناسنامه های مستعمل نیاز به اصل شناسنامه، اصل شناسنامه قبلی؛ البته، به غیر از موارد تعویض به دلیل مفقودی و در واقع، صدور شناسنامه المثنی که امکان ارائه شناسنامه سابق وجود ندارد.
دو قطعه عکس ۴×۳ تمام رخ جدید (برای اشخاص ۱۵ سال به بالا) است.
همچنین اگر شناسنامه‌ای که جهت تعویض ارائه می‌شود، فاقد عکس باشد، ارائه اصل مدارک معتبر عکس دار از قبیل (گذرنامه، کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا معافیت، گواهینامه رانندگی، کارنامه عکس دار دوره های تحصیلی راهنمایی به بالا، معرفی نامه عکس دار محصلین از سوی مدرسه‌ای که مشغول تحصیل هستند؛ الزامی است.
به همراه داشتن شماره ملی پدر، مادر، همسر و فرزندان برای تکمیل فرمهای مربوطه نیز الزامی است.
در صورتی که ازدواج یا طلاق در شناسنامه فعلی ثبت نشده ارائه اصل سند ازدواج و طلاق نیز لازم خواهد بود.
همچنین اخذ درخواست تعویض شناسنامه صرفاً در دفاتر پیشخوان ارائه دهنده خدمات ثبت احوال انجام می‌شود.
مدارک و شرایط لازم برای صدور شناسنامه افرادی که شناسنامه خود را گم کرده اند:
اشخاص ۱۸ سال به بالا
افراد کمتر از ۱۸ سال دارای حکم رشد، پدر یا جد پدری، با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از ۱۸ سال، مادر تا زمانی که در قید زوجیت پدرصاحب شناسنامه (فرد کمتر از ۱۸ سال) باشد با ارائه شناسنامه خود و سرپرست قانونی (قیم، امین، وصی) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد، می‌توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال سراسر کشور (به دفاتر پیشخوان) نسبت به تنظیم درخواست صدور شناسنامه المثنی به لحاظ فقدان یا از بین رفتن آن اقدام نمایند.
برای اشخاص زیر ۱۸ سال، افرادی که شناسنامه خود را گم کرده‌اند، شناسنامه جدید طبق درخواست صاحب شناسنامه یا متقاضی حسب مورد، با ارائه مدارک مثبته از جمله قیم نامه، امین نامه، وصیت نامه و حکم رشد با مراجعه به دفاتر پیشخوان صادر می‌شود.
مدارک ازدواج و طلاق (حسب مورد) و اطلاعات هویتی فرزندان.
چگونگی تغییر نام و نام خانوادگی در شناسنامه:
متقاضیان تغییر نام یا نام خانوادگی در وهله اول باید نسبت به کسب راهنمایی از کارشناسان دفاتر پیشخوان یا ادارات ثبت احوال اقدام نمایند. تا با توجه به شرایط و تعیین این که شامل کدام بخش از قوانین و مقررات می‌شوند؛ نسبت به انجام مراحل بعدی اقدام شود.
پیگیری تعویض شناسنامه با کد ملی
از زمانی که افراد برای تعویض شناسنامه خود اقدام کرده، تا زمانی که این سند هویتی صادر شده و به دست آنها می‌رسد، مدتی طول می‌کشد که گاه، بنابر دلایلی، ممکن است که این مدت، بیش از اندازه، طولانی شود.
بنابراین متقاضیان می‌توانند با مراجعه به سامانه رهگیری مرسولات شرکت ملی پست، به آدرس روند پستی شناسنامه جدید خود را پیگیری کرده که در این مورد نیز پیگیری، از طریق شماره مرسوله، امکان پذیر است و نه کد ملی متقاضی.
فرم تعویض شناسنامه
در این فرم اطلاعات شناسایی کامل (تمام اطلاعاتی که در شناسنامه هست) به علاوه اطلاعات دیگری مثل آدرس و میزان تحصیلات از متقاضی تعویض شناسنامه خواسته می‌شود.
نکات حقوقی مربوط به مدارک لازم برای تعویض شناسنامه
پس از اینکه به طور کامل، درباره مدارک لازم برای تعویض شناسنامه افراد متاهل و مجرد، شناسنامه عکسدار و بدون عکس و شناسنامه قدیمی به جدید، صحبت کردیم، در این بخش از مقاله، قصد داریم در خصوص نکات حقوقی این مدارک، توضیح دهیم. نکات حقوقی مربوط به مدارک لازم برای تعویض شناسنامه عبارتند از:
از مهم ترین نکات حقوقی مربوط به مدارک لازم برای تعویض شناسنامه افراد متاهل و مجرد این است که هر فرد، شخصا باید، برای این امر، اقدام کند؛ مگر اینکه وکیل داشته یا محجور باشد که در این صورت، ولی خاص یا قیم یا نماینده قانونی او، با مدارک مثبت این امور، می‌توانند، برای تعویض شناسنامه محجور، اقدام کنند.
از دیگر نکات حقوقی مدارک لازم برای تعویض شناسنامه افراد متاهل، این است که تنها در صورتی نام همسران سابق در شناسنامه مرد متاهلی که تعدد زوجین دارد یا زن متاهلی که پیش از این مطلقه یا بیوه بوده، نخواهد آمد که سند طلاق و سند ازدواج فعلی خود را ارائه کنند و ازدواج فعلی، در شناسنامه آن ها، ثبت شده باشد.
همچنین، از نکات حقوقی مربوط به مدارک تعویض شناسنامه زنان مجرد که پیش از این، سابقه ازدواج داشته و اکنون، به واسطه طلاق یا فوت همسر، مجرد هستند، این است که تنها بعد از ارائه حکم دادگاه و گواهی بکارت، نام همسر سابق، در شناسنامه جدید تعویض شده، نخواهد آمد.
تعرفه خدمات صدور و تعویض شناسنامه
هزینه صدور شناسنامه نوزاد امسال ۴۰ هزار تومان است؛ به شرطی که برای دریافت شناسنامه در مهلت قانونی اقدام شود. منظور سازمان ثبت احوال از مهلت قانونی برای دریافت شناسنامه نوزاد، ۱۵ روز است و بعد از این فرصت اگر تا ظرف سه ماه والدین نوزاد برای گرفتن شناسنامه اقدام کنند، باید ۴۵ هزارتومان بپردازند. هزینه صدور شناسنامه نوزاد بعد سه ماه از ولادت به ۵۵ هزارتومان افزایش پیدا می‌کند.
هزینه صدور شناسنامه جدید امسال ۵۰ هزار تومان است و وقتی نرخ تعرفه های سازمان ثبت احوال را نگاه می‌کنیم، این هزینه درمقایسه با پارسال تفاوتی ندارد. حالا اگر شناسنامه جدید دوباره گم شود، برای صدور شناسنامه جدید ۱۰۰ هزار تومان از شما می‌گیرند و اگر برای سومین بار برای صدور شناسنامه جدید دست به کار شوید، ایندفعه هزینه پرداختی به ۱۵۰ هزارتومان می‌رسد. از مرحله سوم به بعد هزینه صدور شناسنامه به ۳۵۰ هزارتومان می‌رسد.
تعرفه سازمان ثبت احوال برای صدور و تعویض شناسنامه در سال ۱۴۰۲
خدمات
تعرفه
صدور شناسنامه نوزاد در مهلت قانونی
40 هزار تومان
صدور شناسنامه نوزاد بعد از مهلت قانونی (تا سه ماه)
45 هزار تومان
صدور شناسنامه نوزاد بعد از مهلت قانونی (بیش از سه ماه)
55 هزار تومان
تعویض شناسنامه های قدیمی
50 هزار تومان
صدور شناسنامه جدید (بار دوم)
100 هزار تومان
صدور شناسنامه جدید (بار سوم)
150 هزار تومان
صدور شناسنامه جدید (از دفعه سوم به بعد)
350 هزار تومان
ثبت نام برای دریافت کارت ملی هوشمند امسال ۶۰ هزار تومان هزینه دارد. این هزینه درمقایسه با پارسال ۱۰ هزار تومان یعنی ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده و اگر برای اولین بار خواستار دریافت کارت ملی هوشمند باشید، چنین هزینه‌ای از شما می‌گیرند وگرنه اگر بعد از دریافت کارت ملی هوشمند جدید آن را گم کنید، ایندفعه هزینه دریافت کارت ملی هوشمند ۷۲ هزار تومان خرج روی دستتان می‌گذارد.
صدور کارت ملی هوشمند بعد از دوبار گم کردن ۱۲۰ هزار تومان هزینه دارد و اگر برای بار سوم به بعد خواستار صدور کارت ملی هوشمند باشید، باید هر دفعه ۱۸۰ هزارتومان به حساب سازمان ثبت احوال واریز کنید.
تعویض کارت ملی هوشمند ناشی از تغییر مشخصات فردی امسال ۵۰ هزار تومان هزینه دارد. البته اگر در موقع صدور کارت ملی هوشمند مأمور ثبت احوال اشتباهی مرتکب شده باشد و بخواهید برای تعویض کارت هوشمند ملی درخواست بدهید، پولی از شما نمی‌گیرند. نگران نباشید.
تعرفه سازمان ثبت احوال برای صدور کارت ملی هوشمند در سال ۱۴۰۲
خدمات
تعرفه
ثبت نام برای دریافت کارت ملی هوشمند
60 هزار تومان
صدور کارت ملی هوشمند بعد از یکبار گم شدن
72 هزار تومان
صدور کارت ملی هوشمند بعد از دوبار گم شدن
120 هزار تومان
صدور کارت ملی هوشمند از دفعه سوم به بعد
180 هزار تومان
تعویض کارت ملی هوشمند (ناشی از تغییر مشخصات فردی)
50 هزار تومان
تعویض شناسنامه و شرایط تغییر نام و نام خانوادگی
تغییر نام یا نام خانوادگی در شناسنامه شرط وشروطی دارد. یعنی کسی نمی‌تواند بدون ادله مورد تأیید ثبت احوال برای تغییر نام و نام خانوادگی درخواست بدهد.
طبق شرایط، اگر نام یا نام خانوادگی کسی حاوی عبارات نامناسب باشد، به شرط داشتن حداقل ۱۸ سال سن می‌تواند پروسه تغییر نام یا نام خانوادگی را کلید بزند، اما فراموش نکنیم که تصمیم نهایی با شورای عالی ثبت احوال است.
تغییر نام و نام خانوادگی اگر با تأیید خود سازمان ثبت احوال انجام شود، ۳۵۰ هزار تومان هزینه دارد. اگر متقاضی نتوانست سازمان ثبت احوال را راضی کند و با حکم مراجع قضائی چنین درخواستی داشته باشد، هزینه تغییر نام و نام خانوادگی به ۴۰۰ هزار تومان می‌رسد. از یک طرف دیگر تغییر نام و نام خانوادگی برای دفعه دوم یا تبدیل نام و نام خانوادگی به همان چیزی که اول بوده، ۴۰ هزار تومان هزینه دارد.
تعرفه سازمان ثبت احوال برای تغییر نام و نام خانوادگی در سال ۱۴۰۲
خدمات
تعرفه
تغییر نام و نام خانوادگی با تأیید سازمان ثبت احوال
350 هزار تومان
تغییر نام و نام خانوادگی با حکم مراجع قضائی
400 هزار تومان
تغییر نام و نام خانوادگی برای دفعه دوم یا بازگشت نام و نام خانوادگی قبلی
400 هزار تومان
هزینه صدور گواهی ازدواج و طلاق فرقی ندارد. اگر عروس و دامادی امسال بخواهند گواهی ازدواج دریافت کنند، از آنها ۸۵ هزار تومان دریافت می‌شود و اگر زبانمان لال خواستار دریافت گواهی طلاق باشند، همین هزینه از آنها گرفته می‌شود.
تعرفه سازمان ثبت احوال برای ثبت ازدواج و طلاق در سال ۱۴۰۲
خدمات
قیمت
صدور گواهی ازدواج و طلاق
85 هزار تومان
انتقال واقعه ازدواج به اسناد هویتی
12 هزار تومان
انتقال واقعه طلاق به اسناد هویتی
24 هزار تومان
صدور گواهی تجرد
85 هزار تومان
تعرفه ثبت احوال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد انتقال واقعه ازدواج از سوی دفاتر رسمی ازدواج و طلاق به اسناد هویتی (شناسنامه) ۱۲ هزار تومان هزینه دارد، اما ثبت طلاق در شناسنامه برای هر کدام از عروس و داماد‌ها ۲۴ هزار تومان آب می‌خورد. در این مبحث باید به مواردی مثل صدور گواجی تجرد هم اشاره کنیم که طبق تعرفه ثبت احوال ۱۴۰۲، این هزینه ۸۵ هزار تومان اعلام شده است.