زنجبیل از خانواده گیاهانی مانند زردچوبه و هل است و ریشه آن فواید زیادی دارد.
زنجبیل با نام علمی Zingiber officinle Roscoe شناخته می شود. گیاهی چند ساله با ریزوم غده ای نامنظم و منشعب که هر سال از آن 3 یا 4 ساقه یکساله به ارتفاع حدود 30 سانتی متر بیرون می آید. بنابراین ظاهری شبیه نی به گیاه می دهد. میوه آن پوشیده و حاوی دانه های تیره رنگ زیادی با بوی مطبوع است و قسمت مورد استفاده ریزوم خشک شده است.
به گزارش بازتاب آنلاین به نقل از ایسنا، این گیاه بومی آسیای جنوب شرقی است و در آمریکا، هند، چین، برخی جزایر آمریکای مرکزی و دیگر مناطق گرمسیری جهان می روید.
مصرف رسمی زنجبیل برای درمان سوء هاضمه، بی اشتهایی، پیشگیری از حالت تهوع و استفراغ ناشی از بیماری مسافرت، دریازدگی و بعد از جراحی و بارداری است. در طب عامیانه به عنوان قابض، بادشکن و خلط آور استفاده شده است. در طب چینی برای درمان سرماخوردگی، حالت تهوع، استفراغ و تنگی نفس استفاده شده است. همچنین در طب هندی برای بی اشتهایی عصبی، مشکلات گوارشی و فارنژیت استفاده می شود.
طبق اعلام سازمان پزشکی ایران و پیوست وزارت بهداشت، طبع زنجبیل گرم و خشک است. این گیاه مقوی گوارش، رفع احتقان کبد، تقویت کننده قوای جنسی، ملین، تقویت کننده حافظه، تقویت کننده کبد و معده است. زنجبیل بادشکن است، گرم کننده است، بادهای معده و روده بزرگ را شکست می دهد، رطوبت و بلغم را خشک می کند. برای دفع بلغم غلیظ و نرم کردن مواد غلیظ استفاده می شود.
برای ضعف اندام های دستگاه ادراری و چکیدن ادرار و گرفتگی کبد ناشی از سرما یا رطوبت مفید است. مربا برای تقویت دستگاه گوارش استفاده می شود. زنجبیل برای گلو مضر است، در حالی که عسل و روغن بادام مفید است.
برای مصرف نیم تا یک گرم ریزوم خرد شده (یک قاشق چایخوری حدود سه گرم) با آب جوش ریخته و بعد از 5 دقیقه مصرف شود. متوسط مقدار مصرف روزانه برای جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ نیم تا دو گرم است. مصرف یک تا نیم گرم برای جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی توصیه می شود. همچنین مصرف ۲ تا ۴ گرم برای درمان سوء هاضمه توصیه می شود.
زنجبیل برای حالت تهوع ناشی از بارداری استفاده می شود و مطالعات روی مادران باردار و نوزادان نشان می دهد که هیچ اثر تراتوژنی ندارد.
از نظر تئوری، به دلیل اثر ضد پلاکتی زنجبیل، استفاده از آن همراه با داروهای ضد پلاکت، ضد انعقاد، هپارین و داروهای مشابه خطر خونریزی را به همراه دارد.
هیچ عارضه جانبی نامطلوبی از زنجبیل در صورت استفاده در مقادیر درمانی و برای مدت کوتاه گزارش نشده است. عوارض جانبی شامل مسائل خفیف گوارشی مانند نفخ و سوزش سر دل است. مصرف بیش از 6 گرم ممکن است باعث لایه برداری سطح اپیتلیوم معده شود. بنابراین، می تواند منجر به زخم معده شود. بنابراین مصرف بیشتر از این مقدار با معده خالی صحیح نیست.
علاوه بر این، در برخی از بیماران حساس، التهاب پوست به دلیل تماس با گیاه رخ می دهد. دوزهای بسیار بالای زنجبیل می تواند منجر به افسردگی سیستم عصبی مرکزی و آریتمی قلبی شود. مصرف این گیاه در کودکان زیر 6 سال توصیه نمی شود.
در صورت داشتن سنگ کیسه صفرا به دلیل اثر کلرتیک زنجبیل نباید مصرف شود. علاوه بر این، به دلیل احتمال مهار سنتز ترومبوکسان، نباید در بیمارانی که در معرض خطر خونریزی هستند استفاده شود. علاوه بر این، برخی منابع استفاده از زنجبیل را در دوران بارداری و شیردهی ممنوع کرده اند. اما در مصرف گیاه برای تهوع صبحگاهی زنان باردار مشکلی برای جنین یا مادر گزارش نشده است.