سیدحسن خمینی چند روز پیش با انتقاد از بی توجهی نهادهای فرهنگی به امام گفت: متأسفانه متولیان فضای فرهنگی ما در این امر نهایت سهل انگاری دارند، بحث امام بسیار ضعیف و تا این حد است. که گاهی فکر می کند این غفلت نمی تواند ناشی از عدم آگاهی باشد و شاید تحلیلی پشت ماجرا باشد. زمانی که سرود جمهوری اسلامی تصویب شد نام امام در آن نبود و مقام معظم رهبری خواستار حضور امام در آن شدند. خودش یک روز به من گفت به غیر از حسینیه فاطمه الزهرا (سلام الله علیها) که در مصلی است، هر جایی که ساخته ام به نام امام ساخته شده است. در این زمینه، بی توجهی به نهادهای فرهنگی ما کاملاً غیرقابل درک است.»
در همین راستا آیت الله سید محمدعلی ایازی، عضو مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم، بحثی را در این زمینه رهبری کردند که در ادامه می خوانید؛
هشدار آیت الله سجادی به صداوسیما/ متجاوزان در نهادهای فرهنگی حضور دارند
گلایه رهبری از کم توجهی به اندیشه های امام خمینی(ره)/ چرا نام امام در سرود «سلام فرمانده» نیست؟/ کم توجهی که نه شاخ دارد و نه دم!
سید حسن خمینی: ظلم نیست که خطرناک است، پذیرش درونی ظلم است.
یادگار امام اخیراً از بی تفاوتی نهادهای فرهنگی نسبت به امام صحبت کرده است. جنابعالی دلیل این بی توجهی را چه مشکلاتی می دانید؟
دلیل این بی توجهی عوامل متعددی است. بیانات و افکار امام اخیراً مورد استفاده ی گزینشی حکومت و به ویژه رادیو و رسانه های رسمی قرار گرفته است. نکته دیگر استفاده ابزاری و انتخابی است; لذا سخنان ایشان در معنای جمهوری و آزادی اصلاً منتشر نمی شود. امام را شخصیتی معرفی کردند که برای مسائل خاصی مورد استفاده و بهره برداری قرار گرفت.
این امر البته باعث شد که بسیاری از افرادی که شخصیت امام را درک نکرده و یا سخنان و سیره و نگرش امام را نسبت به قانون شکنان نمی شناسند، نگاهی اصیل و خالص به امام نداشته باشند. زیرا نسل جدید از مسائل و موارد اوایل انقلاب چیزی نمی داند. به خصوص جوانان متولد دهه 1980 به بعد نمی دانند در این دوره تاریخی چه گذشت و چه تصمیماتی گرفته شد.
آنها هم آگاه نیستند که امام بر مشروعیت حکومت، نظر مردم و انتقادات جدی که از شورای نگهبان داشت و یا نسبت رهبری و مردم تاکید داشتند. امام در پیام های خود مبنای اداره کشور را بر اساس صدای مردم دانستند و فرمودند: «میزان صدای مردم است.» اینها برخی از شاخه های فکری امام در مورد نقش اکثریت مردم و کارآمدی دولت.
به این مسائل پرداخته نمی شود و موضوعاتی برجسته می شود که به نظر من در جهت تخریب شخصیت امام بوده است. برخی از بیانات امام نقل می شود و بخشی دیگر حذف می شود و این اقدامات توسط کسانی انجام می شود که از سال های گذشته کینه ای نسبت به انقلاب و امام داشتند و امروز در قالب انقلابی این کارها را انجام می دهند. می گویند اگر می خواهی یک نفر را نابود کنی باید از او بد دفاع کنی. دفاع ضعیف طرف مقابل را نابود می کند.
نکته دوم این است که نهادهایی که قرار است از جانب امام از امام دفاع کنند، در این بخش‌ها کار درستی نکرده‌اند و فعالانه به این موضوعات و صادر و استقلال نمی‌پردازند.
نکته سوم نظر من است یکی یکی از راه های احیای حیات معنوی امام در هر زمان، تبادل نظر و گفتگو است. به همین دلیل نباید به حرف و انتقاد دیگران اهمیت بدهیم. ما باید با بحث و گفتگو و گفتگو مسائل را روشن کنیم. یکی یکی از اتفاقاتی که در آن سال ها افتاد این بود که نقد برخی موضوعات برای هرکسی تابو شد. اما اگر منطق و عقل و بحث علمی داریم نگران نباشیم؟
امام قائل به عصمت و نقد ناپذیری خود نبودند و گاهی علناً می گفتند من در موضوع خاصی اشتباه کرده ام. چرا باید شخصیت او را طوری معرفی کنیم که کسی نتواند نقد علمی کند؟ این انتقاد به روشن شدن ابعاد مسئله کمک می کند و از افرادی که شاهد نزدیک بوده اند و افرادی که هنوز در قید حیات هستند، پاسخ می دهد.
امروزه برخی از نهادهای فرهنگی نه تنها به اندیشه های امام توجهی نمی کنند، بلکه نسبت به پیامدهای منفی آن غفلت و بی توجهی می کنند.
بله، شخصیت ها و بزرگانی در دنیا به وجود آمده اند، زیرا دلیل انتقاد و نقد را به دیدگاه و نظر آنها داده اند. عده ای در درس امام گیج شده بودند، ایشان جواب دادند و صحبتی شد. اما ما این را جدی نگرفتیم و اگر می خواهیم شخصیت امام همیشه پویایی خود را حفظ کند، باید به این قسمت هم توجه و تاکید کنیم. نسلی که امام را درک کرده و هنوز زنده است، می تواند وقایع انقلاب و افکار امام را تبیین کند و می توان بحث را باز کرد، اما بعد از فوت آن نسل که این حرف ها زده می شود، وجود دارد. دیگر جایی برای بحث وجود ندارد و موضوعات مورد تجزیه و تحلیل قرار نمی گیرند. منابع، توضیحات و توضیحات دست اول او تحلیل نمی شود.
نکته دیگری که یادگار امام به آن اشاره کردند این بود که «بحث امام آنقدر ضعیف شده که مردم فکر می کنند این غفلت از روی کم کاری نیست.» مثلاً دیدیم که نام بزرگان در مداحی اول و دوم. از «سلام کمندات» ذکر شد که همه محترم بودند، اما از امام نام برده نشد!
آقایانی که این سرود را تصحیح و تبلیغ می کنند کار و اهداف خود را می دانند پس نباید از آنها انتظاری کم داشته باشیم. باید منتظر کسانی باشیم که بتوانند راه را برای مسیرهای جدید هموار کنند. چون سرود به مرور زمان فراموش می شود و زمانش می گذرد. آنچه می ماند در ذهن متفکران و روشنفکران ماست و اگر بتوانیم فضای گفتگوی علمی، منطقی و آزادانه ایجاد کنیم، محتوا در ذهن متفکران باقی می ماند. و اگر حوصله و تحمل نظرات مخالف را داشته باشیم، می بینید که بسیاری از مسائل حل می شود. متأسفانه به نظر می رسد ما از ایجاد چنین فضایی برای گفت و گو کمی می ترسیم و اگر امروز این کار را نکنیم چه زمانی این اتفاق می افتد؟
حتی سید و سیما هم فیلم یا سریال جالبی درباره امام و یارانش نساخته اند.
زیرا آنها گزینشی عمل می کنند و به دنبال چیزهایی برای توجیه رفتار خود می گردند. ما نباید به آنها فکر کنیم. آنچه افکار عمومی را شکل می دهد صدا و سیما نیست؛ صدا و سیما نقش بسیار ضعیفی در شکل گیری افکار عمومی دارد. آنچه بر افکار مردم تأثیر می گذارد، شبکه های اجتماعی است. اگر برنامه های مناسب، منطقی، معقول و علمی در این زمینه تهیه شود و فرصت گفت و گو فراهم شود و در شخصیت امام بزرگوار نباشیم، این بحث ها و کارهای فرهنگی می تواند موثر باشد و افکار عمومی را به صورت متعادل و منطقی هدایت کند. .
معظم له چه توصیه ای به نهادهای فرهنگی برای ترویج دیدگاه ها و اندیشه های امام می کنند؟
من با رادیو و سایر نهادها کاری ندارم. مؤسسه تحریریه و انتشاراتی و مؤسسات فعال در این زمینه باید به جای تعاریف ستایش آمیز، بحث های علمی و نظری را آغاز کنند تا بحث و گفت و گو موجب خیزش تازه ای در این بحث ها و فصل جدیدی در بیان اندیشه ائمه شود.
امامی، بنیانگذار انقلاب و اندیشه و دیدگاه های او در حوزه های حقوق و فقه همچنان زنده است، امروز خیلی بد بحث می شود. با این حال موضوعاتی مانند وضعیت انسانی، آزادی، حق رای، حقوق اقلیت ها و غیره به اندازه کافی مورد مطالعه قرار نگرفته است. فقط مواردی انتخاب می شوند که بخشی از شباهت ها هستند، بلکه برای مشروعیت بخشیدن به آنها.
۲۱۹۲۱۵