فرانک کلانتری | صادق کرده با اکران در سال 1351 اکنون بخشی از تاریخ سینمای ایران است. شکست تجاری و دستگیری «آرامش در حضور دیگران» ناصر تقوایی را مجبور به ساخت فیلمی هیجان انگیزتر و داستان محور کرد. می توان حدس زد که چرا ناصر تقوایی چنین ایده هایی را انتخاب کرد. آرام نگرفتن در حضور دیگران احتمالاً به ناامیدی منجر شد و او می خواست نگاهی به قفسه بیندازد. امروز و بعدازظهر دومین جمعه. دی روی کاناپه بنشینید و این اثر هیجان انگیز ناصر تقوایی را تماشا کنید.
استودیوی میثاقیه که امروز ساختمان دوم بنیاد سینمایی فارابی است، زمانی محل حرکت فیلمسازانی بود که بعدها به غول های سینمای ایران تبدیل شدند. ناصر تقوایی، مسعود کیمیایی، نصرت کریمی و دیگرانی که در آن دوران جوان بودند و با فیلم‌هایشان رنگی از واقعیت به جاه‌طلبی‌های سینمای جهان بخشیدند.
میثاقیه در دهه های 40 و 50 آثار بزرگی تولید کرد و کارهای تولیدی و فنی بسیاری از فیلم ها را به عهده داشت. آن زمان بود که بیشتر آثار داستانی سطحی و بسیار معمولی داشتند. مهدی میثاقیه، موسس این مجموعه، جوان‌ترین‌ها را تشویق کرد و توانست «موج نو سینمای ایران» را ایجاد کند. «صادق کارده» ساخته ناصر تقوایی یکی یکی از دیدنی ترین آثار ساخته شده در میثاقیه است و با وجود گذشت چندین دهه همچنان استانداردهای سینمایی را رعایت می کند. امروز می توانید دوباره آن را ببینید و از آن لذت ببرید، بدون اینکه گذر زمان را در صحنه های آن احساس کنید. ناصر تقوایی درباره مهدی میثکیه می گوید: «او یکی او یکی از بهترین تهیه کنندگان سینمای ایران قبل از انقلاب بود. او از همان ابتدا تصمیم گرفت فیلمی متفاوت بسازد.
یک شب در جهنم یکی او یکی از اولین فیلم های شاخص سینمای ایران را تهیه کرد. میثاکیه ابراز آرزو کرد که برایش فیلم بسازم، مسعود کیمیایی واسطه دوستی ما شد. میثاکی چون زیاد به من اعتماد نداشت نصرت الله کنی را به عنوان فیلمبردار به من داد. کنی امروز مثل یک طلسم با صفر مایل کار کرد و مشکلاتش را حل کرد.
صادق کرده با اکران در سال 1351 اکنون بخشی از تاریخ سینمای ایران است. شکست تجاری و دستگیری «آرامش در حضور دیگران» ناصر تقوایی را مجبور به ساخت فیلمی هیجان انگیزتر و داستان محور کرد. می توان حدس زد که چرا ناصر تقوایی چنین ایده هایی را انتخاب کرد. آرام نگرفتن در حضور دیگران احتمالاً به ناامیدی منجر شد و او می خواست نگاهی به قفسه بیندازد. مقایسه این اثر با فیلم موفق «قیصر» اجتناب ناپذیر است. فیلمی جنایی که با وجود شباهت محتوایی به قیصر، فاقد ایده های ساختاری کارگردان «دایی جان ناپلئون» است. نبود و هنوز هم امضای تقوا دارد. طراحی منظره و کادربندی منحصر به فرد او نیز در این اثر مشهود است. دیالوگ هرگز شبیه دیالوگ فیلم فارسی نیست و حتی در صحنه مهم قتل زینب (س) به دور از ابتذال است و گواهی بر تربیت ادبی خالق آن است.
صادق کرده از بسیاری جهات به قیصر شباهت دارد. مبارزه برای ناموس و انتقام موضوع مورد علاقه فیلمسازان آن زمان بود. اما او برخلاف قیصر به قانون اعتقاد دارد و تصویر مثبتی از پلیس به مردم می دهد. محمدعلی کشاورز، قهرمان فیلم، نه فاسد است و نه بی شعور. او بیشتر شبیه شخصیت های فیلم جنایی جهان است که ایرانی است و در عین حال هویت بومی دارد. اگرچه تقوایی در دوران شهرتش چنین ایده‌هایی را انتخاب نکرد، اما تا به امروز کمتر کارگردانی توانسته است شخصیتی را در فیلم‌های جنایی ایرانی ارائه دهد که نه باورنکردنی باشد و نه بی‌اثر و خنثی. کاپیتان خورشید شکل پخته تری از این نوع سینماست. اثری چند لایه با نقوش به شدت مردانه.
فیلمنامه جنایی صادق کارده برگرفته از یک داستان واقعی از اوایل دهه 1330 است که در جاده های جنوب ایران رخ داده است. صادق معروف به صادق کرده با همسرش در جاده اندیمشک و اهواز کافه ای دارد. یک شب در غیاب صادق یکی از دوستانش که راننده کامیون است به سفره خانه می رسد و پس از فحاشی به همسر صادق او را به طور تصادفی می کشد. رئیس کلانتری و گروهبان ولی خان، پدر همسر صادق سعی در دستگیری قاتل دارند. اما صادق منتظر اقدام پلیس و کلانتری نمی ماند و برای انتقام از قاتل همسرش شروع به کشتن کامیون داران می کند. رئیس کلانتری به گروهبان ولی خان وظیفه قاتل رانندگان را محول می کند. وقتی مطمئن می شود قاتل رانندگان کسی نیست جز دامادش، سکوت می کند.
تقوایی داستان قتل های زنجیره ای دهه 30 را به فیلمنامه تبدیل کرد و نقش اول را به سعید راد داد. محمدعلی کشاورز، عزت الله تعظمیآتش خیر و گیتی فروهر دیگر بازیگران این فیلم هستند. زنان این فیلم نقش های کوتاه و کمتری دارند. بسیاری از نمای نزدیک از چهره بی بی با آن حجاب، در خانه ای بی رنگ و بی جان، زنی حاشیه نشین و رنج کشیده را نشان می دهد که صدای اصابت خمپاره اش نوعی فریاد عجز است. زنی که باید بنشیند و بازی مردان را تماشا کند تا به حقش برسد. بازی عزت الله تزمامی و محمدعلی کشاورز یادآور زیبایی از حضور درخشان آنها در این فیلم است که در کنار بازی سعید راد جلوه ای بی نظیر دارد. چهره کاریزماتیک و مردانه سعید راد صادق کرده را به واقعیت نزدیک کرد و ثابت کرد یکی یکی از بهترین کارهای کارنامه سعید راد محسوب می شود که آن روزها در ابتدای راه بود اما تقوایی به او اعتماد کرد.
یکی از ویژگی های بارز سبک کارگردانی ناصر تقوایی، استفاده هوشمندانه از نمادها و عناصر فرهنگی و اجتماعی ایرانی است. در فیلم عزاداری، نشستن در کافی شاپ بازوی اصلی ایجاد حال و هوای فیلم است. استفاده هوشمندانه از نمادها به فیلم های پارسا هویت منحصر به فردی می بخشد که باعث می شود مخاطب با اثر ارتباط عمیق و عاطفی برقرار کند.
ناصر تقوایی در تمام سال های فعالیت و فیلمسازی خود علاوه بر استفاده از نمادها، به دنبال ارائه داستان های متفاوت و گیرا بوده است. داستان های متنوع با شخصیت های به یاد ماندنی که هرگز فراموش نمی شوند. صادق کارده، نخده خورشید، مش قاسم، اسداله میرزا و رویای فیلم بدون کاغذ برای همیشه در ذهن خواهند ماند، حتی اگر سازندگان آنها فرصت کمتری برای خلق آثار درخشان داشته باشند.
کاناپه قسمت دوازدهم| فیلم : صادق کرده| کارگردان: ناصر تقوایی | بازیگران: سعید راد ، عزت‌الله انتظامی، محمد علی کشاورز،جلال پیشواییان ، عزت‌الله رمضانی‌فر… | موسیقی: هرمز فرهت | تهیه‌کننده : مهدی میثاقه | آی ام دی بی : ۶.۳ از ۱۰