رسید چای دباش فقط به نقدی محدود نمی شود. بررسی لیست های منتشر شده خدمات بانکی حکایت از داستان های پیچیده و جالب دیگری دارد. روزنامه هممهان در این مقاله به لیست تسهیلات اعطایی بانک ها پرداخته است خرداد 1401 ق شهریور 1402 و همچنین لیست سکه های پرداختی بانک مرکزی در دو قسمت نیمه رایگان و رایگان فروردین 1397 الف اردیبهشت ماه 1400 (آخرین لیست اعلام شده از سوی بانک مرکزی) بازنگری شد.
بر اساس لیست های منتشر شده، شرکت واردکننده چای که یکی از بزرگترین پرونده های فساد پولی را به نام خود به ثبت رسانده، توانسته در ۲ سال گذشته ۲.۹ میلیارد تومان از بانک های کشور دریافت کند.
شرکت دباش سبز گستر در دهه 40 شروع به کار کرد اما روند تبدیل شدن به دباش در چند سال اخیر به طول انجامید. از سال 1392 که استاندارد سیستم مدیریت کیفیت، استاندارد سیستم ارزیابی و مدیریت رضایت مشتری، استاندارد سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی و استاندارد سیستم ارزیابی و کنترل ریسک مواد غذایی رایج شد. تیر 1396 که در پنجمین گردهمایی بزرگ دولتمردان و مدیران و مدیران ارشد بنگاه های اقتصادی بزرگ تندیس طلایی دریافت کرد. فرصتی برای شناخته شدن و برقراری ارتباط در مورد آنچه در سال های بعد اتفاق افتاد؛ لازم الاجرا شد
ارتباط نیز نتایج خوبی به همراه داشت و این شرکت توانست مبالغ کلانی از ذخایر ارزی و سیستم بانکی کشور دریافت کند. درآمدهای چای دباش در سال 1397 منجر به راه اندازی کارخانه ای در املش شد که به گفته اکبر رحیمی دارآباد، مدیرعامل دباش، بزرگترین کارخانه چای این منطقه است.
8 بانک درگیر بدهی
فرصت طلایی دهه 90 ارتباطات دباش را گسترش داد و این واردکننده را قادر ساخت تا 2 میلیارد و 936 میلیون و 583 میلیون تومان تسهیلات از سیستم بانکی کشور دریافت کند.
البته این حداقل تسهیلاتی است که دباش دریافت می کند و احتمال اینکه وام هایی که به دباش داده می شود بیشتر از این رقم باشد وجود دارد. دلیل این اظهارات این است که در لیست های منتشر شده از سوی بانک مرکزی در دوره های مختلف، همه بانک های کشور اطلاعاتی از تسهیلات خود اعلام نکرده اند.
در بین 31 بانک و مؤسسه اعتباری غیربانکی، فهرست تسهیلات 13 بانک و مؤسسه در هر دوره اعلام نشده است و ارقام به دست آمده تنها از فهرست بانک های اعلام شده است. بنابراین ممکن است شرکت دباش سبز گستر از بانک هایی که اطلاعات خود را منتشر نکرده اند، تسهیلات بیشتری گرفته باشد و همچنان امکان دسترسی به اطلاعات آنها وجود نداشته باشد.
از بین بانک هایی که لیست تسهیلات خود را اعلام کرده اند، هشت بانک به شرکت دباش سبز گستر تسهیلات پرداخت کرده اند. بیشترین میزان اعتبار را بانک اختاز نوین به مبلغ 1.83 میلیارد و 810 میلیون تومان پرداخت کرد.
پس از آن بانک صادرات با پرداخت 871 میلیارد و 148 میلیون تومان به عنوان بزرگترین تسهیلات دهنده دباش شناخته می شود. بانک شهر 308 میلیارد و 585 میلیون تومان، خاور میانه 186 میلیارد و 998 میلیون تومان، بانک کارآفرین 166 میلیارد و 499 میلیون تومان، ایرانزمین 130 میلیارد تومان، بانک ملی 100 میلیارد و 33 میلیون تومان و بانک تجارت در این فهرست قرار دارند. پست های زیر با پرداخت 89 میلیارد و 508 میلیون تومان.
چای دباش در مجموع 2 میلیارد و 936 میلیون و 583 میلیون تومان از هشت بانک کشور وام دریافت کرد. مسئولان باید توضیح دهند که چرا این میزان تسهیلات بانکی با ارزهای ترجیحی و نیمه قیمتی به یک واردکننده اعطا شده است. آیا همه واردکنندگان در کشور به نام تولید ملی از این خدمات بهره مند می شوند یا فقط برخی از آنها به این وجوه دسترسی دارند؟ آیا از تولیدکنندگان کشور به ویژه تولیدکنندگان کوچک و متوسط به همین میزان حمایت می شود؟ و مسئولان باید به مردم بفهمانند که شرکت دباش تا چه اندازه این پول را دریافت کرده و آیا بازپرداخت شده است یا خیر.
جزئیات سکه های دریافتی
تاریخچه سکه های دریافتی نیز نکات عجیب و جالبی دارد. قبل از طرح آنچه از بررسی لیست های ارزی به دست آمد، لازم به ذکر است که فهرست دریافت کنندگان ارز تنها در زمان روی کار آمدن دولت روحانی اعلام شد. با آمدن تیم ابراهیم رئیسی، انتشار لیست دریافت کنندگان ارز نیز متوقف شد؛ بنابراین آخرین لیست سکه ای که موجود است مربوط به اردیبهشت ماه 1400 است.
درست است که دولت روحانی با تعیین نرخ دلار 4200 تومانی باعث فساد پولی شد، اما حداقل با لیست هایی که در دوره های مختلف منتشر می کرد می شد فهمید که چه کسانی و چه مقدار ارز 4200 تومانی دارند و چه افرادی با چه مبالغی. ارز نصف دریافت کرده اند.
اما در دولت رئیس جمهور با تعلیق انتشار این فهرست، دیگر مشخص نیست چه اتفاقات مبادله ای رخ می دهد. امروز ماجرای چای دباش فاش شده است، اما شاید زمانی که انتشار لیست ارز متوقف می شود، داستان های پولی مشابهی بی سر و صدا و مخفیانه در حال گسترش است.
در نگاه اول، ممکن است به نظر برسد که لیست های قدیمی چیزی را منعکس نمی کنند، اما وقتی عمیق تر می شویم، به نکات جالبی می رسیم. اولین نکته این است که از زمان فروردین 1397 الف اردیبهشت ماه 1400 شرکت دباش سبزگستر 195 میلیون و 520 هزار و 810 دلار ارز دریافت کرده است. یعنی دباش در زمان دولت روحانی 195 میلیون دلار ارز دریافت کرده که رقمی بسیار با ارز دریافتی اعلامی از سوی سازمان بازرسی کشور (3.37 میلیارد دلار) فاصله دارد.
به بیان ساده تر، 5.7 درصد ارز دریافتی دباش در زمان دولت روحانی (تا پایان) اردیبهشت ماه) پرداخت که اگر سه ماه قبل از تشکیل دولت سیزدهم (از اردیبهشت ماه (که آخرین لیست تا مرداد اعلام شده است) و روند تخصیص سکه به همین صورت بوده است، می توان گفت 94.3 درصد سکه دباش در دولت ریاست جمهوری پرداخت شده است. موضوعی که محسنی آژهی رئیس قوه قضائیه نیز در سخنان خود به مناسبت روز دانشجو به آن اشاره کرد. اکنون بررسی لیست های ارزی نشان می دهد که در هر دولتی دقیقاً چه میزان درآمد پولی به دباش تعلق گرفته است.
نکته دوم اینکه در آخرین لیست های اعلام شده، ارز اصلی دریافتی دباش 4200 تومباس بوده است. به طور مشخص دباش 150 میلیون و 155 هزار و 693 دلار ارز نیمایی و مابقی 45 میلیون و 365 هزار و 117 دلار با نرخ ارز نیمایی به این واردکننده چای پرداخت شد.
با توجه به اینکه قیمت دلار در بازار آزاد 5 هزار تومان است فروردین 1397 تا 22 هزار تومان اردیبهشت ماه 1400 متغیر وجود دارد. سود سکه های دولتی دریافتی دباش در این مدت تقریباً قابل محاسبه است.
احسان خاندوزی وزیر اقتصاد در دیدار با دانشجویان دانشگاه فردوسی مشهد سخنان قابل تاملی ایراد کرد. وی از شفافیت بیشتر صحبت کرد و از اقدامات انجام شده در این زمینه در دولت سیزدهم دفاع کرد. او گفت: «فراموش نکرده‌اید که شب انتخابات ریاست‌جمهوری در جیب یکی از کاندیداها کاغذی بود. گفتند من اینجا در جیبم کسانی هستم که فوق بدهکار بانک هستند. به یکی دیگر از نامزدها حواله داد و به او گفت: اسامی این بدهکاران را بخوانید. آیا این روزها هر فصل نام هر شرکتی که بدهکار ابربانکی است منتشر نمی شود؟ آیا این فشارها بر دولت نیست؟»
آقای خاندوزی که معتقد به شفافیت دولت است لطفا پاسخ دهید که چرا از انتشار لیست دریافت کنندگان ارز جلوگیری کرده اند. لطفا پاسخ دهید چرا ارز با این حجم و ابعاد به چای دباش پرداخت می شود؟ اردیبهشت ماه امسال هم ادامه داشت؟ لطفا پاسخ دهید چرا لیست خدمات بانکی تمامی بانک های کشور اعلام نمی شود؟ لطفا پاسخ دهید چرا اسامی 60 نفر از مدیران متخلف که در جریان پرونده دباش برکنار شدند به قوه قضائیه داده نمی شود؟
بیشتر بخوانید: فرار دباش از پاستور/ اختصاص 90 درصد ارز ترجیحی واردات چای در دولت سیزدهم به چای دباش
دباش سکه 7.5 سال واردات چای را دریافت کرد
وزارت جهاد کشاورزی نیاز سالانه کشور به چای وارداتی را 70 هزار تن اعلام کرده است. بر اساس جداول گمرک، ارزش هر کیلوگرم چای وارداتی به طور میانگین 6.4 دلار است. به این ترتیب نیاز کشور به چای خارجی به طور متوسط با 448 میلیون دلار در سال تامین می شود.
شرکت دابش سبزگستر 3 میلیارد و 370 میلیون دلار ارز دریافت کرد. این میزان ارز می تواند 7.5 سال نیاز کشور به چای خارجی را پوشش دهد.
توجه داشته باشید که دباش تنها واردکننده چای در کشور نیست و واردکنندگان متعدد دیگری نیز وجود دارد و باید ارز واردات چای بین این واردکنندگان تقسیم می شد. اما طبق نامه ای که واردکنندگان چای در اسفند سال گذشته به سازمان بازرسی کل کشور نامه زدند و خبرگزاری تسنیم آن را منتشر کرد، کل ارز چای فقط به یک شرکت اختصاص یافت؛ نه به اندازه نیاز سالانه، بلکه بسیار بیشتر از نیاز کشور.
البته به نظر می رسد دباش در این دو سال مقداری از سکه ها را به چای تبدیل کرده است. زیرا در آمار گمرک می بینیم که واردات چای از 65 و 75 هزار تن در سال 1399 و 1400 به 109 هزار تن در سال 1401 رسیده است.
بیش از بودجه ساخت و ساز
پس از انتشار خبر فساد دباش، رسانه ها این پول را با اجرای پروژه های مختلف مقایسه کردند. که با این پول ۲ برج خلیفه، یک نیروگاه اتمی، ۳ پتروشیمی، یک کارخانه مونتاژ بوئینگ و… ساخته می شود. واقعیت است، اما می خواهیم بگوییم که این مقایسه ها را کنار بگذارید. در عوض این پول را با بودجه عمرانی کشور مقایسه کنید. بودجه ای که قرار است برای مردم رشد و شکوفایی اقتصادی به همراه داشته باشد.
دیروز حمید امانیحمدانی معاون هماهنگی برنامه، بودجه و نظارت سازمان برنامه و بودجه کشور گفت: اعتبارات بودجه عمرانی 1402 از ابتدای سال تا پایان سال 116 میلیارد تن بالغ بر 375 میلیارد تن است. اعتباراتی به پروژه های عمرانی اختصاص یافته است.
اگر سکه های دریافتی دباش را با هم مقایسه کنیم، می بینیم که وی 168 هزار و 500 میلیارد تومان به قیمت 50 هزار میلیون تومان دلار دریافت کرده که با احتساب تسهیلات بانکی دریافتی وی، در مجموع 171 هزار و 500 میلیارد تومان دریافت کرده است. از منابع کشور این رقم تقریبا معادل نیمی از بودجه عمرانی پیش بینی شده کشور در سال جاری و بیش از بودجه عمرانی اختصاص یافته برای سال جاری است.
یک تاجر سرشناس گفت: روند تخصیص ارز برای واردات بسیار پیچیده و طولانی است، فرآیند ثبت سفارش مجوزها و مشکلات خاص خود را دارد، خرید و فروش ارز در داخل یا خارج از کشور اصلا آسان نیست. چگونه می توان پلاک شخصی سازی شده با این ابعاد بزرگ را مجاز دانست؟ چگونه می توان این مبالغ هنگفت ارز را در بحبوحه مشکلات جدی پولی پرداخت کرد و چگونه می توان این ارزها را بدون تبدیل به چای، خروج از مرز یا فروش داخلی فروخت. به قیمت مجانی؟این امکان پذیر نیست مگر اینکه از حدود تبانی و فساد عبور شود.