با توجه به کمپین ملی پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان پستان، دکتر. سیما اورنگ با بیان اینکه سرطان با خودمراقبتی و امید قابل پیشگیری و درمان است، تصریح کرد: خطر ابتلا به بسیاری از بیماری ها از جمله سرطان در افراد دارای اضافه وزن یا چاق افزایش می یابد. تخمین زده می شود که درصدی از تمام مرگ و میرهای سالانه مرتبط با سرطان به دلیل اضافه وزن یا چاقی است.
وی افزود: بروز برخی سرطان ها مانند سرطان سینه (در زنان یائسه)، سرطان روده بزرگ، سرطان رحم، سرطان کلیه، سرطان مری، سرطان پروستات و سرطان ریه ارتباط تنگاتنگی با افزایش وزن دارند.
رئیس گروه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر مرکز بهداشت خوزستان گفت: اضافه وزن و چاقی با بسیاری از بیماری های دیگر مانند بیماری های قلبی عروقی، سکته، فشار خون، کلسترول بالا، دیابت نوع 2 و آرتروز نیز همراه است. آسم و ایست تنفسی (آپنه) در هنگام خواب، بیماری های کیسه صفرا، اختلالات قاعدگی و اختلالات روانی مانند افسردگی مرتبط هستند.
وی گفت: متأسفانه جامعه ما نیز به سمت کم تحرکی، پرخوری و در نتیجه افزایش وزن گرایش دارد به طوری که نیمی از جمعیت ایران دچار اضافه وزن هستند.
نقش کاهش وزن در پیشگیری و درمان سرطان
اورنگ گفت: شواهد موجود نشان می دهد که حفظ وزن مناسب برای پیشگیری از سرطان و حتی روند بهبودی بیماران سرطانی مهم است. علاوه بر این که افزایش وزن در بزرگسالی با افزایش خطر سرطان مرتبط است، وزن بالا هنگام تولد نیز ممکن است ارتباط کمی با افزایش خطر سرطان داشته باشد.
وی افزود: ممکن است تغییرات مکرر وزن (کاهش وزن مکرر و افزایش وزن) نیز با افزایش خطر ابتلا به سرطان مرتبط باشد.
رئیس گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت خوزستان گفت: افزایش وزن پس از درمان سرطان نیز مهم است، در بیماران مبتلا به سرطان بهبود یافته، افزایش وزن می‌تواند باعث ایجاد بیماری‌های دیگر و کاهش بقای کلی و مرتبط با سرطان شود. علاوه بر این، بیماران سرطانی تحت درمان با افزایش خطر ابتلا به سرطان های ثانویه و سایر بیماری ها مانند بیماری های قلبی عروقی و دیابت که ارتباط تنگاتنگی با چاقی دارند، دارند.
تعریف چاقی
وی بیان کرد: چاقی یا اضافه وزن به این معناست که میزان چربی بدن در مقایسه با بافت لاغر بدن مانند ماهیچه بسیار زیاد است. در این زمینه تعاریف متعددی وجود دارد، اما یکی از تعریف های علمی که مورد قبول اکثر متخصصان است، استفاده از شاخص توده بدنی (BMI) است. BMI به صورت (قد*قد/وزن) محاسبه می شود که وزن بر حسب کیلوگرم و قد بر حسب متر وارد فرمول می شود.
اورنگ افزود: به طور معمول BMI بین 18.5 تا 24.9 طبیعی تلقی می شود. مقدار زیر 18.5 کم وزن و مقدار بالای 25 اضافه وزن در نظر گرفته می شود. مقادیر بالای 30 چاقی و مقادیر بالای 40 به شدت چاق در نظر گرفته می شوند.
وی تصریح کرد: یکی دیگر از شاخص های تعریف چاقی دور کمر است.به طور کلی دور کمر بیش از 80 سانتی متر برای زنان و 94 سانتی متر برای مردان می تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد. افرادی که سایز دور کمرشان بزرگتر است بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری های مختلف از جمله بیماری های قلبی عروقی و احتمالاً سرطان هستند.
رئیس گروه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر مرکز بهداشت خوزستان گفت: نسبت دور کمر به دور ران (WHR) نیز برای تخمین چربی داخل شکمی استفاده می شود و با عوامل خطر بیماری های مختلف در زنان و مردان مرتبط است.
چرا چاقی خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد؟
وی تصریح کرد: دلایل متعددی برای افزایش خطر ابتلا به سرطان در افراد چاق مطرح شده است. به عنوان مثال، افراد دارای اضافه وزن دارای بافت چربی بیشتری هستند که می تواند هورمون هایی مانند انسولین یا استروژن تولید کند و باعث رشد سلول های سرطانی شود.
روش های کاهش وزن
اورنگ در خصوص روش های کاهش وزن گفت: یکی از این راه ها تغییر سبک زندگی است. در این راستا، فرد باید اهداف قابل دستیابی را تعیین کند که منجر به محدود کردن کالری دریافتی و افزایش فعالیت بدنی شود. بهتر است به جای برنامه های دست نیافتنی، تغییرات کوچک و مستمر در رژیم غذایی در نظر گرفته شود. به عنوان مثال، اولین قدم کاهش 5 تا 10 درصد وزن فعلی است و نشان داده شده است که این امر به طور قابل توجهی عوامل خطر بیماری های مختلف را کاهش می دهد. پس از کاهش وزن اولیه، در صورت لزوم می توان وزن بیشتری را کاهش داد.
وی افزود: اگر کالری دریافتی خود را بین 500 تا 1000 کیلو کالری در روز کاهش دهید، می توانید در هفته نیم تا یک کیلوگرم وزن کم کنید. برای رسیدن به این هدف، باید سعی کنید 350 کالری دریافتی روزانه خود را کاهش دهید و با 30 دقیقه ورزش، 150 کالری اضافی بسوزانید.
رئیس گروه پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر مرکز بهداشت خوزستان تصریح کرد: ورزش نه تنها به کاهش وزن کمک می کند، بلکه کاهش وزن را در مدت زمان طولانی تری حفظ می کند. انجام ورزش های سنگین ضروری نیست و حتی ورزش های سبک باعث سوزاندن کالری و کاهش خطر ابتلا به بیماری می شود.
اهمیت رفتار درمانی در کاهش وزن
وی گفت: تغییر رفتار شامل مداخلاتی مانند مدیریت استرس، روش های حل مسئله و حمایت اجتماعی است. هنگامی که با سایر اقدامات کاهش وزن ترکیب شود، رفتار درمانی می تواند به ویژه در کاهش وزن در سال اول مفید باشد.
اورنگ ادامه داد: برخی افراد رفتارهای غذایی ناسالم و افراطی مانند بی اشتهایی عصبی و بی اشتهایی روانی دارند. برخی نیز نگران افزایش زیاد قد و وزن هستند که رفتار درمانی برای آنها موثر است.
درمان دارویی چاقی
وی افزود: درمان‌های دارویی در برخی موارد تنها زمانی مؤثر است که با تغییر سبک زندگی مانند رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و رفتار درمانی همراه باشد، زیرا این داروها می‌توانند عوارض جانبی خطرناکی داشته باشند و بنابراین بیماران فقط باید با تجویز پزشک متخصص تغذیه از این داروها استفاده کنند.
رئیس گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های غیرواگیر مرکز بهداشت خوزستان درباره تأثیر جراحی در کاهش وزن نیز گفت: جراحی برای بیماران مبتلا به چاقی شدید یک گزینه است و این راهکار به عنوان بخشی از یک برنامه جامع زمانی استفاده می‌شود. همراه با رژیم غذایی، ورزش و حمایت اجتماعی برای دستیابی به کاهش وزن. همچنین ممکن است در بیمارانی که درمان پزشکی ناموفق بوده و به شدت اضافه وزن دارند، جراحی در نظر گرفته شود.