اقتصاد24، تغییر مبنای محاسبه حقوق بازنشستگان از 2 سال به 5 سال از تصمیمات بحث برانگیز لایحه برنامه هفتم توسعه است. البته این تصمیم با ایرادات فراوان از متن لایحه برنامه هفتم حذف شد اما برخی نمایندگان همچنان از آن دفاع می کنند.
علی اصغر عابستانی، عضو کمیسیون اجتماعی شورای اسلامی، با تاکید بر اصلاحات پارامتریک صندوق های اجتماعی، اظهار داشت: وقتی می گوییم مثلا مستمری به جای 2 سال باید 5 سال باشد، دلیلش این است که می خواهیم از شر فساد عظیمی که 2 سال است در این مدل وجود دارد خلاص شوید، الان 28 سال است که مردم از دریافت حقوق در همان سطح جلوگیری می کنند، سپس در 2 سال اخیر موقعیت غیرواقعی با زدوبند دریافت می کنند، دریافت می کنند. حقوق بالا و سپس تحمیل آنها در پس زمینه برای سالها.
عنابستانی البته در ادامه تاکید کرد: با اجرای همسان سازی می توان از مشکل کاهش حقوق بازنشستگان جلوگیری کرد. وی گفت: در بحث افزایش میانگین حقوق از 2 سال به 5 سال اشاره کردیم که باید به گونه ای اجرا شود که حقوق بازنشسته کمتر از 90 درصد دریافتی در زمان استخدام نباشد. یعنی بحث همسان سازی که بازنشستگان به دنبال آن هستند».
علیرضا حیدری (کارشناس مسائل تامین اجتماعی) درباره نطق این نماینده مجلس و همچنین تغییر مبنای محاسبه مستمری به ایلنا گفت: ابتدا مثالی بزنم. تصور کنید در بانک سپرده گذاری کرده اید، اگر به شما بگویند در دو سال آخر سپرده گذاری به شما پاداشی معادل مدت سپرده گذاری بر اساس دو سال گذشته به شما تعلق می گیرد، چه می کنید؟ برای دریافت پاداش ده ساله بر اساس دو سال گذشته باید سعی کنید سپرده را در دو سال گذشته افزایش دهید. در تامین اجتماعی هم همین اتفاق می افتد. یعنی بر اساس دو سال آخر بیمه به شما پرداخت می شود. صرف نظر از درآمدی که فرد در 28 سال گذشته بابت آن حق بیمه پرداخت کرده است، برای تعیین حقوق بازنشستگی به دو سال اخیر توجه شود. خب مشخص است که از آنجایی که دو سال اخیر پایه است، بیمه گذاران طبق قاعده سپرده ای که به شما گفتم عمل می کنند، یعنی تا جایی که می توانند سعی می کنند درآمد حق بیمه خود را افزایش دهند.
و ادامه داد: این امری طبیعی است و نیاز به محاسبات پیچیده ندارد، تبانی به هر قیمتی رخ می دهد. این یک ظرفیت قانونی است که به ذات خود می تواند فساد ایجاد کند. اما قانونگذار زمانی این قانون را نوشت که نرخ تورم به این حد نرسید. وقتی درآمد اسمی امسال ما نسبت به سال گذشته 40 درصد افزایش پیدا کند، طبیعتا میانگین اسمی دو سال گذشته پرداخت کننده بیمه نیز افزایش می یابد.
آیا مستمری بر اساس 5 سال خواهد بود؟
این کارشناس تامین اجتماعی تاکید کرد: زمانی که این قانون را نوشتند، قرار بود نرخ تورم تک رقمی با اعداد کم رشد کند; در آن شرایط معدل دو سال گذشته مشکلی نداشت. اما وقتی تورم به این شکل بالا می رود طبیعی است که در دو سال گذشته یک نفر تا جایی که می تواند درآمد خود را افزایش دهد.
در چنین شرایطی چه باید کرد؟ حیدری به این سوال پاسخ می دهد: سیستم امتیازدهی و پرداخت کامل حق بیمه باید تعویض شود. به این معنی که اگر فردی در مدت بیمه حق بیمه بیشتری بپردازد، مزایای بیشتری دریافت می کند و اگر مجموع پرداختی های بیمه در این مدت کمتر بود، کمتر دریافت می کند. در واقع مبنای برقراری مستمری دو سال آخر نیست، بلکه مدت زمان بیمه است.
وی گفت: این مدل سیستم پرداخت حق بیمه را به سمت درآمد واقعی سوق می دهد. یعنی اگر فردی بداند که پرداخت حق بیمه در مستمری بازنشستگی تاثیر دارد از همان سال اول اقدام به اعلام حق بیمه واقعی یا درآمد واقعی می کند. در این شرایط عدالت بیمه برقرار می شود و هرکس بیشتر هزینه کرده باشد و سهم بیشتری داشته باشد از مزایای بهتری بهره مند می شود.
این کارشناس مسائل تامین اجتماعی بر اساس پرداخت 5 سال گذشته بیمه ای گفت: ما می گوییم این موضوع بر اساس یک شاخص مشخص محاسبه شود. قطعاً مبنا قرار دادن درآمد اسمی بر اساس پرداخت 5 سال گذشته بیمه، موجب کاهش مستمری به دلیل افزایش نرخ تورم می شود. منظورم تحلیل موضوع بر اساس شاخص حداقل دستمزد است. یعنی مثلا هر درآمدی که در 5 سال گذشته مشمول کسر حق بیمه شده است، آن را بر حداقل دستمزد آن سال تقسیم کنید و یک ضریب درست کنید و ضرایب را جمع کنید نه اعداد. ضریب تأثیر مخربی بر حقوق بازنشستگی ندارد. مثلاً اگر میانگین جمع ضرایب 5 سال گذشته یک و نیم حداقل دستمزد باشد، در سالی که می خواهند مستمری برقرار کنند باید حداقل دستمزد را نگاه کنند و یک و نیم مستمری تعیین کنند. . نصف این مقدار
در خصوص مبنای 5 سال آخر مستمری چه طرحی در مجلس مطرح می شود؟ حیدری در پاسخ به این سوال گفت: در مجلس گفته شد که مستمری های اسمی 5 سال گذشته را جمع آوری می کنیم که باعث کاهش مستمری می شود. جمع آوری کل درآمد 5 سال گذشته و میانگین گیری آنها اقدامی اشتباه و به ضرر پرداخت کنندگان بیمه است. با توجه به اینکه نرخ تورم در این چند سال به میزان قابل توجهی افزایش یافته است، این امر باعث می شود میزان مستمری به میزان قابل توجهی کاهش یابد.
وی افزود: در ادامه در این طرح گفتند که پس از گرفتن میانگین حقوق 5 سال آخر پرداخت کننده بیمه، میانگین افزایش حقوق سه سال گذشته را در نظر گرفته و به عددی که با میانگین گرفتن به دست می آید اضافه می کنیم. از حقوق 5 سال و پایه مستمری اخذ می شود. آنها محاسبه کرده اند و کشف کرده اند که این میزان بازنشستگی را در مقایسه با زمانی که پرداخت دو سال آخر بیمه انجام می شود، کمتر می کند.
این کارشناس تامین اجتماعی تصریح کرد: این محاسبه علاوه بر کاهش مستمری تبعات دیگری نیز دارد. اگر فردی به دلایلی بیکار باشد و با صندوق بیمه بیکاری مرتبط باشد و از طریق این صندوق برای بازنشستگی اقدام کند و یا بین سال های آخر کارش چندین سال فاصله باشد، مستمری فرد کاهش قابل توجهی پیدا می کند. این ملاحظات در فرمول ارائه شده توسط مجلس دیده نشد و به شدت برای کارگران مضر بود.
حیدری گفت: آن چیزی که عرض کردم یعنی کل عدد بر اساس شاخص خاصی که توضیح دادم این مشکلات و مشکلات را ندارد و به مجموعه پرداخت ها از پرداخت کنندگان بیمه پرداخته است.
این کارشناس تامین اجتماعی در پاسخ به این سوال که آیا می توان مشکل کاهش مستمری را که با مبناسازی 5 سال گذشته پرداخت اسمی بیمه بر مبنای همسان سازی ایجاد می شود، حل کرد، گفت: زمانی که پرداخت عادلانه انجام شود. ، نیازی به تناسب نیست. تناسب برای جبران از دست دادن قدرت خرید استفاده می شود، اما زمانی که دستمزد را بر اساس آنچه که فرد مستحق آن است پرداخت می کنیم، نیازی به تناسب نیست. در واقع، توسعه‌دهندگان می‌خواهند کاری انجام دهند که یک تاخیر مزمن در فرمول ایجاد کند و سپس در مقطعی دوباره آن را به‌روزرسانی کنند و این تاخیر را جبران کنند. این چیه؟ اگر پرداخت ها بر اساس واقعیات و عادلانه از ابتدا انجام شود و حقوق بازنشستگی هر سال بر اساس نظام حقوقی و قوانین افزایش یابد، دیگر نیازی به تناسب نداریم.