بیماری کبد شامل تعدادی از عوارض است که به کبد آسیب می رساند. با گذشت زمان، این آسیب می‌تواند زخم‌هایی به نام سیروز در کبد ایجاد کند. هنگامی که بافت اسکار جایگزین بافت سالم می شود، از عملکرد طبیعی کبد جلوگیری می کند، که در نهایت می تواند منجر به نارسایی کبد یا سرطان کبد شود.
کبد عضوی بزرگ و مهم است و اگر از آن مراقبت نکنید ممکن است آسیب ببیند. کبد بعد از پوست بزرگترین عضو بدن است و در قسمت فوقانی بدن و در سمت راست قفسه سینه قرار دارد. کبد علاوه بر اینکه وظیفه جداسازی مواد مغذی از غذا را در حین عبور از سیستم گوارش شما بر عهده دارد، صفرا نیز ترشح می کند که به بدن در هضم غذا و دفع سموم کمک می کند.
بیماری کبد شامل تعدادی از عوارض است که به کبد آسیب می رساند. با گذشت زمان، این آسیب می‌تواند زخم‌هایی به نام سیروز در کبد ایجاد کند. هنگامی که بافت اسکار جایگزین بافت سالم می شود، از عملکرد طبیعی کبد جلوگیری می کند، که در نهایت می تواند منجر به نارسایی کبد یا سرطان کبد شود.
به همین دلیل مهم است که مراقب باشید تا از آسیب به سلامت کبد خود جلوگیری کنید، و این مراقبت شامل آگاهی از راه های مختلفی است که می توانید به طور تصادفی به این اندام ظریف آسیب وارد کنید.
قرار گرفتن در معرض سموم
یکی از وظایف اصلی کبد در بدن دفع سموم است. کبد سموم را از طریق کانال هایی به نام مجرای سینوسی کبدی دفع می کند. این کانال ها از سلول های ایمنی به نام سلول های کوپفر برای فیلتر کردن سموم از کبد استفاده می کنند. سلول های کوپفر این سموم را احاطه کرده، آنها را می شکنند و از بدن خارج می کنند. اگر این سموم از بدن دفع نشوند، می توانند در سلول های چربی ذخیره شوند که به کبد آسیب می رساند.
کبد به طور کلی می تواند سموم را به خوبی پردازش کند، اما سم بیش از حد می تواند باعث آسیب کبدی شود. بنابراین، باید میزان سمومی را که وارد بدنتان می‌کنید محدود کنید تا مطمئن شوید که استرس زیادی به کبدتان وارد نمی‌کنید. شستن میوه ها و سبزیجات قبل از خوردن می تواند به کاهش سموم در بدن شما کمک کند. تعدادی از محصولات شوینده خانگی می توانند خطرناک باشند و برای استفاده صحیح از آنها باید قبل از استفاده برچسب آن را به دقت مطالعه کرد.
محققان می گویند با ورزش منظم، افراد مبتلا به بیماری کبد چرب حتی اگر وزن کم نکنند، سلامت بهتری خواهند داشت و این نشان دهنده نقش حیاتی ورزش در پیشگیری و درمان بیماری کبد چرب است.
مکمل های مضر
مقررات صنعت مکمل های غذایی آنقدرها هم که فکر می کنید سختگیرانه نیست. بنابراین، در انتخاب مکمل ها باید مراقب باشید. با این حال، هیچ تضمینی وجود ندارد که آنها بی ضرر باشند و به کبد شما آسیب نرسانند.
مکمل های غذایی با برچسب “طبیعی” نیز ممکن است مضر باشند. برخی از مکمل های گیاهی مانند عصاره چای سبز نیز ممکن است به کبد آسیب برساند.
استفاده مواد مخدر
استفاده از دارو به دلایل مختلف می تواند مضر باشد. یکی از این موارد این است که این مواد ممکن است حاوی عناصری باشند که انتظارش را ندارید و این مواد می توانند به سلامت شما از جمله آسیب کبدی آسیب بزنند. به عنوان مثال، هروئین می تواند آسیب جدی به کبد وارد کند. زیرا کبد باید این داروی سمی را از بدن پاک کند.
کبد کار خود را به خوبی انجام می دهد. اما استفاده از موادی مانند هروئین باعث می شود که کبد تحت فشار بی پایان قرار گیرد و این اتفاق به مرور زمان به کبد آسیب می رساند و آن را ضعیف می کند و کنترل سایر سموم را برای کبد دشوار می کند.
مثال دیگر کوکائین است که بر آنزیم های کبدی تأثیر می گذارد و باعث التهاب در کبد می شود یا رابدومیولیز، وضعیتی که در آن عضلات به سرعت آتروفی می شوند و محتویات آنها به جریان خون نشت می کند. مت آمفتامین یا شیشه نیز با افزایش دمای بدن و فشار خون باعث آسیب کبدی می شود.
نادیده‌گرفتن علائم هشداردهنده کبد
اگر مشکوک به مشکل کبدی هستید، مراجعه سریع به پزشک مفید است. مشکل این است که تشخیص مشکلات کبدی دشوار است. بسیاری از افراد تا زمانی که مشکلات کبدی آنها جدی نشود هیچ علامتی ندارند. اما تشخیص به موقع مشکل کبد بهترین راه برای جلوگیری از آسیب جدی آن است.
یکی از شگفتی‌های کبد این است که می‌تواند خود را ترمیم کند، حتی اگر بافت زخمی از آسیب قبلی داشته باشید. بنابراین تشخیص به موقع مشکلات کبدی می تواند شما را نجات دهد.
متأسفانه، بسیاری از مردم تا زمانی که کبدشان جدی و خطرناک نشود، متوجه نمی شوند که مشکلی با کبد خود دارند. در واقع، بسیاری از عوارض کبدی علائم واضحی ندارند.
اگر مشکل کبد به موقع پیشگیری نشود و کبد بیش از حد آسیب ببیند، خطر نارسایی کبد یا سرطان کبد وجود دارد که هر دو بسیار جدی هستند. پزشک می‌تواند با آزمایش‌های خون، آزمایش‌های تصویربرداری یا در برخی موارد بیوپسی کبد، تشخیص دهد که آیا کبد آسیب دیده است.
مصرف الکل
الکل می تواند آسیب زیادی به کبد وارد کند. مصرف زیاد الکل به مرور زمان باعث سیروز کبدی می شود. از بین همه اندام های بدن، کبد بیشترین آسیب را در اثر الکل می بیند. زیرا الکل در ابتدا در کبد متابولیزه می شود. مصرف الکل می تواند باعث عوارض کبدی مانند کبد چرب، سیروز و هپاتیت شود.
خوردن چربی های ناسالم
در غذاهایی که می خورید انواع چربی وجود دارد و برخی از آنها سالم تر از بقیه هستند. بیماری کبد چرب غیر الکلی زمانی رخ می دهد که چربی بیش از حد در کبد جمع شود. کبد به طور معمول حاوی مقداری چربی است. با این حال، اگر بیش از 5 تا 10 درصد کبد چرب باشد، مشکل ساز خواهد شد.
تحقیقات نشان می دهد که مصرف بیش از حد کالری منجر به کبد چرب می شود. اما غذایی که می خورید نیز مهم است. چربی های اشباع شده یکی از دلایل بیماری کبد چرب است و خوردن مقادیر کمتری از این نوع چربی که اغلب در منابع حیوانی مانند کره، لبنیات، گوشت چرب و روغن نارگیل یافت می شود، ممکن است به پیشگیری از بیماری کبد چرب کمک کند. محققان دریافته‌اند که چربی‌های تک غیراشباع که معمولاً در روغن‌های گیاهی، روغن ماهی و آجیل یافت می‌شوند، در واقع از کبد محافظت می‌کنند.
مصرف زیاد قند
علاوه بر مصرف چربی های سالم، مصرف شکر کمتر و استفاده از منابع کربوهیدرات سالم تر ممکن است به پیشگیری از بیماری کبد چرب غیر الکلی کمک کند. باید از نوشیدنی های شیرین مانند نوشابه های گازدار، نوشیدنی های ورزشی، آب میوه های صنعتی، چای شیرین و قهوه دوری کنید.
همچنین عاقلانه است که از محصولات حاوی شربت فروکتوز خودداری کنید. فروکتوز نوعی قند است که به طور طبیعی در میوه ها و عسل وجود دارد. در واقع باید به دنبال غذاهایی باشید که شاخص گلیسمی پایینی دارند. اکثر میوه ها، سبزیجات و غلات کامل در این دسته قرار می گیرند. این نوع غذاها نسبت به منابع کربوهیدرات ساده مانند نان سفید، برنج سفید و سیب زمینی تاثیر کمتری بر قند خون دارند.
همچنین به طور کلی مصرف کمتر کربوهیدرات توصیه می شود. زیرا مصرف زیاد کربوهیدرات ها باعث می شود کبد آنها را به صورت چربی ذخیره کند.
استفاده بیش از حد از استامینوفن
وقتی تب یا بدن درد دارید، احتمالاً برای تسکین ناراحتی خود به داروهای مسکن روی می آورید. یکی از مواد موثره در مسکن ها، استامینوفن است که درد را تسکین می دهد و تب را کاهش می دهد. مصرف بیش از حد استامینوفن، استفاده نادرست از آن، یا ترکیب آن با داروهای نامناسب می تواند به کبد آسیب برساند.
اگر استامینوفن را به درستی استفاده کنید، نباید به کبد شما آسیب برساند. با این حال، پزشکان و متخصصان هشدار می دهند که مصرف زیاد آن می تواند آسیب جدی به کبد وارد کند که ممکن است نیاز به پیوند کبد داشته باشد. سعی کنید بیش از یک استامینوفن یا هر دارویی حاوی این ماده را همزمان مصرف نکنید. در واقع، شما نباید بیش از 4000 میلی گرم استامینوفن در روز مصرف کنید.
غذاها و نوشیدنی های آلوده
یکی از انواع ویروس هپاتیت، هپاتیت E است که در بین مسافران شیوع بیشتری دارد. اگر در منطقه ای زندگی می کنید که آب آشامیدنی تمیز یا غذای سازگار در دسترس نیست، به احتمال زیاد در معرض ویروس هپاتیت E قرار خواهید گرفت. متأسفانه هیچ واکسنی علیه این ویروس وجود ندارد و اگر آن را دریافت کنید احتمالاً هیچ علامتی نخواهید داشت، اما ویروس هپاتیت E به مرور زمان به کبد آسیب می رساند.
افرادی که قبلاً بیماری کبدی دارند، در صورت آلوده شدن به ویروس هپاتیت E، وضعیت آنها بدتر می شود. با این حال، اکثر افراد سالمی که به ویروس مبتلا می شوند، می توانند بهبود یابند. علائم هپاتیت E در صورت وجود شامل حالت تهوع، تب، از دست دادن اشتها، درد شکم و درد مفاصل خواهد بود. علائم ممکن است دو تا سه ماه طول بکشد. برای پیشگیری از هپاتیت E، تا زمانی که از تمیزی آن مطمئن نشدید، آب یا غذا مصرف نکنید. اطمینان حاصل کنید که از شیر و ماست پاستوریزه استفاده می کنید و غذاهای خام از منابعی که به آنها اعتماد ندارید مصرف نکنید.
نداشتن وزن مناسب
داشتن یک سبک زندگی کلی سالم می تواند از آسیب کبدی جلوگیری کند. وزن بدن سالم به پیشگیری از بیماری های کبدی کمک می کند و انتخاب سبک زندگی سالم مانند رژیم غذایی سالم و ورزش منظم نقش مهمی در پیشگیری از مشکلات کبدی ایفا می کند. سبک زندگی سالم همچنین به افراد مبتلا به بیماری کبدی موجود کمک می کند تا از عوارض جدی تری جلوگیری کنند.
مطالعات نشان داده اند که کاهش وزن برای افراد مبتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی مفید است. البته نکته اصلی در اینجا این است که بسیاری از افراد موفق به کاهش وزن و رسیدن به وزن مناسب می شوند. اما در حفظ این امر چندان موفق نیستند و در مدت کوتاهی وزنی را که از دست داده بودند دوباره به دست می آورند.
ورزش نکردن کافی
در پیشگیری از بیماری های کبدی نمی توانید نقش ورزش منظم را نادیده بگیرید. به طور کلی ورزش برای سلامتی مفید است و بزرگسالان باید حدود 150 تا 300 دقیقه در هفته فعالیت بدنی داشته باشند. اینها ممکن است شامل پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری یا شرکت در فعالیت های هوازی باشد. علاوه بر تمرینات هوازی، باید تمرینات قدرتی نیز انجام دهید و با انجام دو جلسه در هفته بدنسازی و تمرینات قدرتی، تمام گروه های عضلانی خود را تمرین دهید.
یافته ها نشان می دهد که ورزش چربی کبد را کاهش می دهد و این با ساخت انسولین انجام می شود که به متابولیسم اسیدهای چرب در کبد شما کمک می کند و عملکرد میتوکندری در کبد را بهبود می بخشد و در بدن موثرتر است. محققان می گویند با ورزش منظم، افراد مبتلا به بیماری کبد چرب حتی اگر وزن کم نکنند، سلامت بهتری خواهند داشت و این نشان دهنده نقش حیاتی ورزش در پیشگیری و درمان بیماری کبد چرب است.
استفاده از وسایل مشترک آلوده به خون
برخی از انواع ویروس هپاتیت از طریق خون منتقل می شوند. توصیه می کنیم هرگز از اقلام مشترک آلوده به خون استفاده نکنید. به عنوان مثال، مسواک یا تیغ مشترک می تواند باعث انتقال هپاتیت شود. حتی ابزارهای سوراخ کردن و مانیکور نیز می توانند این ویروس را منتقل کنند.
هپاتیت C نوعی هپاتیت است که عمدتاً از طریق سوزن های مشترک منتقل می شود. اگرچه هپاتیت C اغلب یک بیماری کوتاه مدت است. با این حال، این بیماری تقریباً در نیمی از افراد مزمن می شود. اگر این بیماری مزمن شود، می تواند باعث سیروز کبدی و حتی سرطان کبد شود. هپاتیت C مانند هپاتیت E هیچ واکسنی ندارد و بهترین راه پیشگیری از این عفونت پرهیز از تماس با خون فرد مبتلا است.
واکسینه نشدن
ویروس هپاتیت انواع مختلفی دارد که هر کدام به کبد آسیب می زند. اگرچه هیچ واکسنی برای همه انواع این ویروس وجود ندارد. با این حال، اکثر آنها واکسن دارند. با این حال، واکسیناسیون هپاتیت A و هپاتیت B برای محافظت در برابر این عفونت توصیه می شود. هر دو واکسن بسیار موثر و ایمن هستند.
واکسن هپاتیت B 95 تا 100 درصد در پیشگیری از آسیب کبدی و سرطان کبد که ممکن است در اثر عفونت ایجاد شود، موثر است. واکسن هپاتیت A نیز مؤثر است و تقریباً 100 درصد افرادی که این واکسن را دریافت می کنند در عرض یک سال پس از دریافت اولین دوز در برابر این ویروس مصون می شوند.
واکسن هپاتیت B برای اکثر کودکان توصیه می شود. اولین دوز این واکسن را می توان خیلی زود و 24 ساعت پس از تولد به کودک تزریق کرد و دو نوبت دیگر قبل از 18 ماهگی توصیه می شود. با این حال، اگر نوجوانان و بزرگسالان در دوران کودکی واکسینه نشده باشند، می توانند این واکسن را در هر سنی دریافت کنند.
منبع: سلامت نیوز