عواملی که احتمال ابتلا به آلزایمر را در افراد تشدید میکنند!

ژنتیک، محیط زیست و سبک زندگی از جمله عواملی هستند که می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. با این حال، عدم وجود این عوامل همچنین یعنی فرد مطمئن نیست که از این بیماری در امان است. البته باید توجه داشت که عوامل خطر تنها عامل مستقیم بروز بیماری نیستند، بلکه احتمال ابتلا را بیشتر می‌کنند.

بعضی از عوامل خطر مانند مصرف دخانیات و فشار خون قابل تغییر هستند، اما بعضی دیگر از عواملی مانند سن و ژنتیک قابل تغییر نیستند. به علاوه، عوامل خطر ممکن است برای همه افراد رخ دهند، اما بیشترین تأثیر را بر روی افرادی دارند که چند عامل خطر را دارند. به همین دلیل، اهمیت دارد که مراقب سبک زندگی خود باشید و به شیوه‌های سالم و مناسب زندگی کنید تا بتوانید خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهید.

یک سبک زندگی سالم می تواند خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد. تخمین زده می شود که نیمی از موارد زوال عقل در سراسر جهان به دلیل 9 عامل اصلی قابل تغییر، از جمله کم شنوایی، فشار خون بالا، چاقی، سیگار کشیدن، افسردگی، عدم تحرک فیزیکی، انزوا، دیابت و بی سوادی است.

عوامل خطر قابل اصلاح برای زوال عقل و بیماری های قلبی عروقی رایج عبارتند از:

فشار خون بالا

افرادی که در میانسالی هستند و با فشار خون بالا مواجه می‌شوند، با احتمال بیشتری به بروز دمانس و نقص عقلی در آینده مبتلا می‌شوند. این اتفاق به دلیل این است که فشارخون بالا می‌تواند بر قلب، عروق و سیستم گردش خون تأثیرات بدی داشته باشد. با این حال، با بهره‌گیری از یک رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌توان فشار خون را به میزان قابل توجهی کاهش داد و برای پیشگیری از بروز عوارض ناشی از فشارخون بالا اقدام کرد. در صورتی که موفقیت کافی در این زمینه حاصل نشده باشد، لازم است از روش‌های پزشکی مانند مصرف دارو استفاده کرد.

مصرف دخانیات

شواهدی وجود دارد که نشان می دهد این عادت خطر ابتلا به زوال عقل را در افراد سیگاری در مقایسه با افراد غیر سیگاری تا 45 درصد افزایش می دهد. هیچ وقت برای ترک عادت دیر نیست. این تصمیم خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش می دهد.

_ دیابت

در میانسالی، افراد مبتلا به دیابت نوع 2 در معرض خطر ابتلا به بیماری آلزایمر، زوال عقل عروقی و اختلالات شناختی هستند. در مقایسه با افراد بدون دیابت، خطر ابتلا به زوال عقل در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 به طور متوسط ​​دو برابر بیشتر از گروه اول است. کنترل سطح قند خون می تواند خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و زوال عقل را کاهش دهد.

_ سطح چربی خون بالا

در میانسالی، افرادی که سطح چربی خون بالایی دارند، نسبت به افرادی که سطح چربی خون طبیعی دارند، بیشتر در معرض خطر زوال عقل هستند. سطح بالای چربی خون نیز خطر ابتلا به فشار خون بالا و دیابت را افزایش می دهد. سطح چربی خون را می توان از طریق یک رژیم غذایی سالم و دارو کنترل کرد.

چاقی و کم تحرکی

هر دو خطر ابتلا به دیابت و فشار خون را افزایش می دهند و در میانسالی چاقی خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می دهد. ورزش منظم خطر بیماری قلبی، سکته مغزی، دیابت و زوال عقل را کاهش می دهد. ورزش‌های هوازی و حرکاتی که ضربان قلب را به طور موقت افزایش می‌دهند، مانند شنا، دویدن، دوچرخه‌سواری یا دوچرخه‌های ورزشی برای پیشگیری توصیه می‌شوند.

_ رژیم غذایی نامطلوب

تغذیه ناسالم شامل مصرف چربی اشباع شده، شکر و نمک می‌شود که می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های شایعی چون دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلب و عروق و دمانس را افزایش دهد. در عوض، برای حفظ سلامتی بدن تغذیه‌ای که شامل گوشت قرمز، شکر و لبنیات به میزان کمتر و برعکس، میوه، سبزیجات، غلات کامل، مغزهای مختلف، روغن زیتون و ماهی به میزان بیشتری باشد، توصیه می‌شود.

به جز این موارد، چندین عامل دیگر نیز می‌توانند خطر ابتلا به آلزایمر را تشدید کنند. به عنوان مثال، مصرف الکلی، کم‌سوادی، افسردگی، آسیب دیدگی سر، ناشنوایی، اجتناب از حضور در جمع، زندگی در محله‌های پر جریان، سن، جنسیت و ژنتیک همگی عواملی هستند که قابلیت تغییر و کنترل دارند و می‌توانند در پیشگیری از ابتلا به آلزایمر موثر باشند.

آموزش به درستی و کسب تحصیلات عالی همچنین می‌تواند به محافظت از سلول‌های مغز در برابر آلزایمر کمک کند. به عبارت دیگر، افراد با سطح تحصیلات بالاتر ممکن است حجم شناختی بیشتری را در مغز خود ذخیره کرده باشند. به نظر می‌رسد که دلیل این تفاوت، به دلیل استفاده مداوم افراد تحصیل کرده از مغز خود در طول زندگی است. همچنین، فعالیت مغزی مداوم می‌تواند با ایجاد چالش‌های جدید و فراگیری دائمی مطالب تا حدی فعالیت‌های مغز را گسترش داده و حافظه شناختی را بهبود بخشد.

افرادی که در میانسالی یا بعد از آن به افسردگی مبتلا می شوند، احتمالاً به زوال عقل مبتلا می شوند. اما ارتباط بین افسردگی و زوال عقل هنوز نامشخص است. بسیاری از محققان بر این باورند که افسردگی یکی از عوامل خطر زوال عقل است. در حالی که برخی معتقدند افسردگی نشانه اولیه بیماری یا هر دو است.

افرادی که از ضربه شدید یا مکرر به سر رنج می برند، در معرض افزایش خطر ابتلا به زوال عقل هستند. ممکن است آسیب های مغزی باعث واکنش هایی در مغز شود و این روند به زوال عقل ختم شود. ورزشکاران در رشته هایی مانند بوکس، فوتبال آمریکایی، هاکی و فوتبال به دلیل آسیب های مغزی مکرر در معرض خطر هستند. کلاه ایمنی برای ورزش هایی مانند اسکیت، اسنوبرد، اسکی و دوچرخه سواری توصیه می شود.

زمین خوردن یکی از علل آسیب های مغزی به ویژه در افراد مسن است. برای کاهش خطر سقوط در خانه، باید مراقب بود که از وسایلی که می توانند باعث زمین خوردن شوند استفاده نکنید. اتاق خواب ها باید دارای نور کافی و نرده های تعبیه شده در داخل و خارج خانه و … باشد تا سالمندان بتوانند در امن ترین شرایط ممکن زندگی کنند.

کاهش شنوایی خطر زوال شناختی و زوال عقل را افزایش می دهد. هنوز هیچ اطلاعاتی در مورد چگونگی تأثیر این فرآیند بر ادراک وجود ندارد. اما کم شنوایی شما را منزوی می کند، استقلال خود را از دست می دهد و فعالیت های روزانه را دشوار می کند. با انجام تست های شنوایی سالانه می توان از کم شنوایی پیشگیری کرد. گوش دادن به موسیقی یا صداهای بلند به طور دائمی به شنوایی شما آسیب می زند. برای بهبود کیفیت شنوایی می توان از سمعک استفاده کرد.

جداسازی می تواند خطر ابتلا به فشار خون بالا، بیماری های قلبی عروقی، افسردگی و زوال عقل را افزایش دهد. اگر احساس تنهایی می کنید، به یاد داشته باشید که فعالیت های منظم یا اجتماعی می تواند خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهد یا پیشرفت آن را کند کند.

عوامل خطر غیرقابل تغییر

زوال عقل بخشی از روند پیری نیست، اما سن یک عامل مهم است. هر چه سن شما بیشتر شود، خطر بیشتر است. به عنوان مثال، پس از 65 سالگی، خطر ابتلا به آلزایمر تقریباً هر 5 سال دو برابر می شود. دمانس ممکن است در افراد زیر 65 سال نیز رخ دهد. برخی از افراد در سنین 40 تا 50 سالگی دچار زوال عقل می شوند که به نام زوال عقل زودرس شناخته می شود.

زنان بیشتر از مردان در معرض خطر ابتلا به آلزایمر هستند. دلایل این امر هنوز مشخص نیست، اما عواملی مانند عمر طولانی تر از مردان، تغییرات در سطح هورمون ها در طول زندگی، ضعف در قدرت بدنی و سایر مشکلات سلامتی ممکن است نقش داشته باشند. مردان و زنان در معرض خطر ابتلا به سایر زوال عقل‌ها مانند «زوال عقل زمانی» هستند.

تحقیقات برای شناسایی نقش ژن‌ها در بروز دمانس هنوز کامل نشده است. با این حال، پژوهشگران بیش از ۲۰ ژن را شناسایی کرده‌اند که می‌توانند خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش دهند. سه ژن به نام‌های PS۱، PS۲ و APP بازیابی اطلاعات و شکل‌گیری پلاک‌های آمیلوئیدی که در بیماری آلزایمر شایع هستند، مرتبط هستند. اگر در فردی تغییری در هر یک از این ژن‌ها رخ دهد، این فرد با احتمال زیاد قبل از سن ۶۵ سالگی به بیماری آلزایمر از نوع ژنتیکی مبتلا خواهد شد. همچنین، در صورتی که والد یکی از این ژن‌ها را به ارث ببرد، فرزندان این والد با احتمال ۵۰ درصد بیماری را به ارث می‌برند. با این حال، بیماری آلزایمر از نوع ژنتیکی بسیار نادر است و تنها ۲ تا ۵ درصد از موارد بیماری آلزایمر به این دلیل ناشی می‌شود. در حال حاضر، ۱۷ ژن دیگر به عنوان ژن‌های عوامل خطر مشخص شده‌اند که خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهند، اما ابتلا به این بیماری حتمی نیست.

بیش از این، بیماری‌هایی مانند پارکینسون، ام اس، بیماری‌های مزمن کلیوی و ایدز می‌توانند خطر ابتلا به دمانس را افزایش دهند. همچنین، سندرم داون و دیگر معلولیت‌ها نیز می‌توانند خطر بروز دمانس را افزایش دهند. این اطلاعات توسط انجمن آلزایمر ایران اعلام شده است.