به عنوان یک معاون فنی در مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، من تفاوت‌های بین آنفلوآنزا و سرماخوردگی را توضیح می‌دهم. اما باید تأکید کنم که چون ویروس عامل این دو بیماری است، آنتی‌بیوتیک‌ها هیچ تأثیری بر روی آنها ندارند.
دکتر بابک عشرتی به این نکته اشاره کرد که آنفلوآنزا یک بیماری ویروسی است که از حیوانات، پرندگان و انسان به راحتی منتقل می‌شود. علائم آنفلوآنزای انسانی شامل آلودگی دستگاه تنفسی است که معمولاً از طریق سرفه و عطسه بیماران منتشر می‌شود.
تفاوت آنفولانزا و سرماخوردگی
با تأکید بر تفاوت آنفلوآنزا در مقایسه با بیماری سرما، باید گفت که هر دوی این بیماری‌ها ربط به سیستم تنفسی دارند، اما توسط ویروس‌های متفاوتی ایجاد می‌شوند. در سرماخوردگی، معمولاً فقط قسمت‌های کمتری از سیستم تنفسی مانند بینی و گلو درگیر می‌شوند، اما آنفلوآنزا به دلیل آلودگی تمام قسمت‌های سیستم تنفسی ایجاد می‌شود، که شامل بینی، گلو، مجاری تنفسی و حتی ریه می‌شود.
وی افزود: اما ویروس سرماخوردگی اغلب باعث عفونت در دستگاه تنفسی فوقانی می شود که شامل بینی و گلو می شود. اهمیت آنفولانزا در سرعت گسترش بیماری، تعداد و وسعت بیماران و شدت عوارض آن است. آنفولانزا شدیدتر از سرماخوردگی است. آنفولانزا علائمی مانند تب بالا، بدن درد، خستگی و علائمی را ایجاد می کند که به ندرت در سرماخوردگی دیده می شود.
4 نوع ویروس آنفولانزا
عشرتی با بیان اینکه تاکنون 4 نوع ویروس آنفلوانزا شناسایی شده است، گفت: این 4 نوع شامل ABCD ویروس آنفلوانزای نوع A است که در انسان و دام ایجاد بیماری می کند. داده های تاریخی نشان دهنده خطر انتقال آنفولانزا بین حیوانات و انسان ها و احتمال خطر همه گیر با چنین ویروس هایی است. علاوه بر این، ویروس آنفولانزای نوع B در جامعه انسانی در گردش است و باعث اپیدمی های فصلی می شود.
وی در خصوص دو نوع دیگر ویروس آنفولانزا اظهار داشت: نوع C ویروس آنفلوانزا می تواند هم انسان و هم خوک را مبتلا کند اما معمولاً باعث بیماری متوسط می شود و به ندرت گزارش می شود. ویروس آنفلوانزای نوع D نیز عمدتاً گاو را آلوده می کند و مشخص نشده است که می تواند باعث عفونت یا بیماری در انسان شود.
معاون فنی مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه تمامی ویروس های آنفلوانزا از نظر ژنتیکی ناپایدار هستند، گفت: این موضوع احتمال تغییر و بروز جهش ژنتیکی را در طول زمان افزایش می دهد.
تاثیر واکسیناسیون در پیشگیری از بیماری
وی با تاکید بر اینکه در حال حاضر موثرترین راه پیشگیری از بیماری و کاهش شدت بیماری رعایت بهداشت فردی و اجتماعی با واکسیناسیون است، گفت: زمانی که ویروس جدید آنفولانزا توانایی انتقال از فردی به فرد دیگر را به میزان کافی و کافی پیدا کند. به صورت پایدار، یک اپیدمی آنفولانزا ممکن است رخ دهد و سپس به جهان گسترش یابد.
انواع همه گیری آنفولانزا چیست؟
وی افزود: تا کنون همه گیری آنفولانزا تنها توسط زیرگونه های جدید ویروس نوع A ایجاد می شده است زیرا بدن انسان در برابر آن مصون نیست و بیماری ناشی از آن اغلب بسیار شدید است. داده های تاریخی نشان می دهد که همه همه گیری های آنفلوانزا در حیوانات رخ داده است. آنفولانزای حیوانی زمانی رخ می دهد که انسان توسط ویروس های آنفلوانزای حیوانی در گردش آلوده می شود. عفونت انسان عمدتاً از تماس مستقیم با حیوان آلوده یا محیط آلوده رخ می دهد.
اهمیت آنفولانزای پرندگان
با استناد به تحقیقات، آنفلوآنزا در انسان و همچنین در پرندگان و برخی حیوانات پستاندار نظیر خوک، اسب و گربه‌سانان شناسایی شده است. با این حال، به دلیل توانایی پرواز در پرندگان و وجود تنوع ژنتیکی در سویه‌های ویروس آنفلوآنزا در پرندگان، خطر انتقال بیماری به انسان بسیار بیشتر است و به همین دلیل، آنفلوآنزای پرندگان اهمیت بیشتری دارد و باعث ایجاد پاندمی‌هایی با منشأ ویروس‌های پرندگان شده است.
معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت، با بیان اینکه سویه‌های نوع A آنفلوآنزا در عفونت پرندگان این بیماری را ایجاد می‌کنند، اعلام کرده است که تمام پرندگان به نوعی در معرض ابتلا به آنفلوآنزا هستند، اگرچه حساسیت آنها متفاوت است. در پرندگان، علائم کلینیکی متفاوتی مشاهده می‌شود، اما این ویروس قادر است بیماری خفیف تا شدید، مسری و کشنده را در پرندگان ایجاد کند.
علاوه بر این، شناخته شده است که پرندگان دریایی، به خصوص اردک‌های وحشی و اردک‌سانان، عامل نگهداری ویروس‌های آنفلوآنزا در محیط طبیعی می‌باشند و با این حال، از ابتلا به بیماری شدید مصون هستند. از سوی دیگر، پرندگان اهلی از جمله مرغ‌ها و بوقلمون‌ها به ساختار بسیار حساسی برای این بیماری دارند و به صورت سریع کشنده، همه‌گیر و خطرناک می‌تواند در آنها ایجاد شود.
به گفته وی، حدود 16 زیرگونه از ویروس های آنفلوانزای شناخته شده می توانند در پرندگان ایجاد بیماری کنند که پرندگان مخزن این ویروس ها محسوب می شوند.
اردوغان با تاکید بر اینکه تماس مستقیم یا غیرمستقیم پرندگان اهلی با پرندگان مهاجر آبزی یکی از شایع ترین علل شیوع آنفولانزا در پرندگان اهلی است، گفت: علاوه بر این مراکز فروش پرندگان زنده نقش مهمی در گسترش این همه گیری دارند. از سوی دیگر، قرنطینه کردن مرغداری‌های آلوده و از بین بردن پرندگان بیمار یا تماسی از جمله اقدامات کنترلی استاندارد برای جلوگیری از سرایت به سایر مرغداری‌های یک کشور است.
عشراتی تاکید کرد: این ویروس‌ها اغلب بسیار مسری هستند و می‌توانند به سرعت به مرغداری‌های دیگر سرایت کنند و با انتشار مکانیکی از طریق وسایل، غذا، قفسه‌ها و لباس‌های آلوده باعث ایجاد اپیدمی شوند. آنها برای چندین سال دیگر ادامه خواهند داشت.
خطر ترکیب آنفولانزای پرندگان با ویروس آنفولانزای انسانی
اردوغان با اشاره به اینکه ویروس آنفولانزای پرندگان می تواند انسان را مبتلا کند و باعث بیماری جدی با میزان مرگ و میر بالا شود، گفت: آنفولانزای پرندگان توانایی سازگاری با انسان و تبدیل شدن به یک پاتوژن بالقوه برای انسان یا ترکیب شدن با سایر ویروس های آنفلوانزای انسانی را دارد. این منجر به ظهور یک پاتوژن می شود که قادر به ایجاد یک بیماری همه گیر است.
علائم آنفولانزا را بهتر بشناسید
بیماری آنفلوانزا در انسان‌ها با علائمی همچون تب، سردرد، درد عضلانی، تعریق، آبریزش بینی، گلودرد و سرفه آغاز می‌شود. سرفه معمولاً شدید است و برای مدتی ادامه دارد، اما سایر علائم بعد از ۲ تا ۷ روز بهبود می‌یابند. دفع ویروس معمولاً بین ۳ تا ۵ روز بعد از بروز نشانه‌های بیماری اتفاق می‌افتد و در کودکان تا ۷ روز طول می‌کشد.
در صورت ابتلا به آنفلوانزا، بهتر است در منزل بمانید و تا زمانی که تب شما قطع نشده، از منزل بیرون نرید. معمولاً یک روز پس از قطع تب، بیماری دیگر قابل سرایت نیست و شما می‌توانید به کار خود بازگردید. باقی ماندن در خانه و استراحت، نه تنها از انتشار ویروس جلوگیری می‌کند، بلکه به فرد در بهبود زودتر کمک می‌کند.
اثر مناسب دارو در 48 ساعت اول پس از شروع علائم
عشرتی با اشاره به اینکه رهایی از آنفولانزا نیازمند زمان و طول مدت بیماری است، گفت: با این حال راه های مختلفی برای بهبود علائم وجود دارد. برخی از داروهای ضد ویروسی تجویزی ممکن است دوره بیماری را کوتاه کنند، مشروط بر اینکه به محض شروع علائم مصرف شوند. این داروها در صورتی موثر هستند که در 48 ساعت اول پس از شروع علائم مصرف شوند.
وی افزود: سایر داروهایی که بدون تجویز پزشک مصرف می شوند نیز ممکن است به بهبود علائم کمک کنند. به عنوان مثال، استفاده از داروهای تب بر، مسکن، داروهای احتقان و آبریزش بینی و داروهای مناسب برای سرفه به کاهش علائم کمک می کند. شایان ذکر است که این داروها آنفولانزا را درمان نمی کنند، اما باعث بهبودی نسبی و کنترل برخی علائم می شوند.
آنتی بیوتیک ها؛ در درمان آنفولانزا بی تاثیر است
معاون فنی مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت تاکید کرد: با توجه به اینکه عامل آنفولانزا و سرماخوردگی ویروس است، آنتی بیوتیک ها هیچ تاثیری بر این بیماری ها ندارند. اگر بیماری شروع به بهبود کند اما به طور ناگهانی عود کند، احتمالاً فرد عفونت باکتریایی دارد. در این زمان باید با پزشک مشورت کنید و در صورت لزوم برای درمان عفونت باکتریایی آنتی بیوتیک مصرف کنید.
ظهور علائمی مانند مشکل در تنفس، تب مداوم، استفراغ، درد در بلع، سرفه مداوم و سردرد ممکن است نشان دهنده مشکلات جدی مانند ذات الریه باشد. بنابراین، در صورت بروز این علائم، باید بلافاصله با پزشک مشورت کنید.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به آنفولانزا هستند؟
با تاکید بر اینکه آنفلوانزا می‌تواند باعث عفونت ریه‌ها شده و مشکلی جدی مثل پنومونی ایجاد کند، معاون فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت اظهار کرد که افراد دچار ضعف سیستم ایمنی، سالمندان، خانم‌های باردار، نوزادان و کسانی که به بیماری‌های مزمن دچار هستند، بیشترین خطر برای ابتلا به آنفلوانزا را دارند.
وی همچنین درباره واکسیناسیون آنفلوآنزا، بیان کرد که واکسن آنفلوانزا از ویروس غیرفعال تولید شده و باعث ابتلا به آنفلوانزا نمی‌شود. البته، به دلیل پاسخ ایمنی بدن به واکسن، ممکن است علائمی مانند بدن درد خفیف و یا تب مختصری در فرد ایجاد شود.
همچنین، فنی مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت بیان کرد که واکسن آنفلوانزا به طور کلی جهت گروه‌های در معرض خطر و گروه‌های در معرض تماس تجویز می‌شود. گروه‌های در معرض خطر، افرادی هستند که ابتلا به آنفلوانزا در آنان با عواقب سنگین‌تری همراه است، مانند افراد دچار بیماری‌های مزمن. و گروه‌های در معرض تماس، افرادی هستند که به دلیل مشاغل خاص بیشتر در معرض ابتلا به بیماری قرار دارند.